Ngày xưa có một ông
già góa vợ họ Lê. Nhà ông tiền kho bạc đụn không sao tiêu hết. Nhưng ông lại
không có con trai, chỉ sinh độc một mụn con gái, lớn lên, gả cho một anh chàng
con nhà gia thế trong vùng. Chàng rể của ông người họ Bùi. Hắn lấy con gái ông
là cốt nhìn vào gia tài kếch sù của ông. Về phía ông già họ Lê cũng bụng bảo dạ:
- "Ta nay tuổi đã ngoài sáu mươi khó có thể có con được nữa chưa nói là
con trai. Vậy thì con nào cũng là con thôi!". Từ đó ông có ý định cho con
gái mình ăn thừa tự. Khi đứa cháu ngoại của ông sinh ra, ý đó lại thêm quyết.
Một hôm ông sang nhà
con rể chơi. Đứa cháu của ông lúc này đã lên ba tuổi. Giữa lúc hai ông thông
gia đang chuyện trò với nhau ở ngoài vườn thì đứa bé đã được mẹ nó bảo ra mời
ông vào ăn cơm. Nó bập bẹ: "Mời ông vào ăn cơm". Ông già họ Lê hỏi
đùa nó: - "Cháu mời ông nào?". Đứa bé chỉ vào ông nội của nó là người mà nó
quen thuộc. Ông già họ Bùi hỏi lại: - "Cháu mời ông nào nữa?". Đứa bé
trả lời: - "Không". Ông lão trỏ tay vào ông ngoại nó và hỏi: -
"Thế cháu có mời ông này không?". Đứa bé lắc đầu chạy về phía ông nội
nó. Bố nó bảo đến mấy lần, nó vẫn không chịu mời. Ông nội nó nói đùa: -
"Ông ấy có tiền bạc nhiều lắm, cháu có mời ông, ông sẽ dành cho mà tiêu, nếu
cháu không mời, ông không cho nữa". Chung quy đứa bé vì lạ đối với ông ngoại
nó nên không chịu nghe lời. Tuy việc không có gì đáng kể nhưng bụng ông già họ
Lê cảm thấy không vui.
Lúc trở về, ông già
họ Lê nghĩ lại câu chuyện vừa qua và nhiều chuyện cũ khác. Ông không giận đứa cháu
ngoại, nhưng những chuyện ấy lại gợi cho ông rất nhiều về tâm tính của hai cha
con ông già họ Bùi. Bụng bảo dạ: - "Hai cha con nhà này chỉ là một hạng
thèm tiền khát của, và chúng có vẻ hả hê vì được phá phách tài sản của
ta". Rồi ông ngẫm nghĩ: - "Ôi! Bao nhiêu mồ hôi nước mắt của
ta và ông cha ta mấy đời gom góp lại bỗng chốc lọt vào tay quân bất lương. Sao
có thể như thế được nhỉ?".
Trong lòng ông nảy
ra một sự bực bội ghen ghét, nó cứ làm ông băn khoăn day dứt. Ông toan đem phần
lớn của cải cho họ và làng. Nhưng rồi lại gạt đi: - "Trừ phi không có con,
chứ đã có con không ai làm thế bao giờ". Trước kia ông có ý định ở vậy cho
đến mãn đời. Nhưng bây giờ đã có sự thay đổi. Một ý nghĩ vụt lóe ra trong óc
ông già - "Hay ta cứ lấy vợ rồi đến đâu hay đấy!". Thế là chỉ ít lâu
sau, người ta bỗng thấy ông nhờ mối đánh tiếng gá nghĩa với một người đàn bà
góa chồng ở làng bên cạnh.
Người vợ kế sau khi
về làm bạn với ông được ba năm thì sinh một đứa con trai. Nỗi vui mừng của ông
già họ Lê tưởng không gì hơn thế nữa. Ông chăm sóc cho con đến mức trong làng
ngoài xóm phải đồn nhau: chưa một nhà quyền quý nào chăm được như vậy. Đã lo cho
đứa bé trước mắt, ông lại còn lo cho nó mai sau. Thấy chàng rể hung bạo, nhiều
lúc đến chơi nhà nhìn đứa con trai bé bỏng của mình bằng cặp mắt ganh ghét, ông
đâm ra lo sợ. Ông thầm nghĩ: - "Mình nay đã gần đất xa trời. Nếu một mai khuất
núi giữa lúc thằng bé hãy còn trứng nước thì nó không ngại gì mà không
ra tay ám hại. Bởi vì nó thừa hiểu là theo luật của triều đình thì bao nhiêu
tài sản của ta phải thuộc về thằng bé. Chao ôi, nguy hiểm cho tính mệnh con ta
biết chừng nào?". Vì thế, không một giây phút nào ông quên tìm cách bảo
toàn cho đứa bé trong tương lai.
Và rồi cuối cùng mọi
người đều tỏ thái độ ngạc nhiên khi thấy ông già họ Lê thường tỏ thái độ lạnh
nhạt đối với hai mẹ con người vợ kế. Người ta bàn tán rất nhiều về cái tên
"Phi" mà ông đặt cho đứa bé. Một người nói: - "Chỉ có
ngờ nó là con hàng xóm thì mới đặt tên như vậy!" - "Đúng,
người khác tiếp. Chắc bây giờ ông lão mới hiểu ra là bảy mươi tuổi thì không thể
nào có con được, lại là có con trai!". Ông già họ Lê có nghe rất nhiều lời bàn tán về mình, nhưng ông chỉ cười
thầm không nói gì cả.
Cho đến ngày sắp mất,
người ta vẫn không thấy ông nhắc nhở gì cho mọi người biết về việc thừa kế tài
sản của mình. Chúc thư ông để lại chỉ vỏn vẹn có hai mươi mốt chữ Hán, mà tuồng
như là viết dở dang trước khi tắt thở:
"Thất thập nhi
sinh phi ngô tử dã kỳ điền sản giao dữ tử tế ngoại nhân bất đắc tranh đoạt".
Vì vậy, sau khi chôn
cất xong, lập tức chàng rể độc nhất của ông cứ chiếu theo chúc thư chiếm hết
gia tài điền sản, chỉ để lại cho hai mẹ con thằng bé Phi một gian nhà nhỏ với
vài thửa ruộng xấu.
Thực ra, trước khi
chết, ông già họ Lê đã gọi riêng hai mẹ con lại, trao cho một tượng gỗ.
Tượng này tạc hình người, đặc biệt có một cánh tay giơ ra đằng trước, nhưng
ngón tay lại chỉ quặt về phía bụng. Người vợ kế của ông không hiểu thế nào cà,
chỉ một mực ngồi ôm lấy con mà khóc. Ông ghé vào tai an ủi:
- Sau này nếu chúng
nó tranh giành tư cơ của ta để lại, thì mẹ con cứ nhẫn nhục chịu vậy, đợi khi
thằng Phi đã lớn khôn, hễ thấy có ông quan nào công minh bổ về hạt mình, bấy giờ
hãy mang pho tượng này đưa lên quan phân xử.
Dặn đoạn, ông tắt
nghỉ.
Cho đến ngày thằng
Phi đã có vợ và sắp có con. Trong những năm qua, hai mẹ con từng gạt
biết bao là nước mắt mỗi lúc nhìn thấy hoa lợi trên ruộng đất đều tuôn về nhà họ
Bùi. Trong xóm ngoài làng không ai không ái ngại cho tình cảnh mẹ góa con côi
không nơi nương tựa của họ. Nhưng người ta thấy bề ngoài, hai mẹ con vẫn tỏ ra
yên lòng với số phận, không kêu ca, không oán trách. Như thế đã được mười tám
năm trời.
Một hôm người mẹ hay
tin có một ông quan mới đổi đến huyện nhà nổi tiếng thanh liêm, xử kiện rất
công bằng. Ông thường đi về các làng nghe ngóng dân tình và không bỏ sót những
điều chướng tai gai mắt. Nghe tiếng đồn như thế, mẹ thằng Phi nhớ đến lời dặn của
chồng, vội dắt con mang pho tượng lên quan. Cầm pho tượng, quan không hiểu ý tứ
thế nào cả. Nghe người đàn bà thuật lại tình cảnh của mẹ con trong bao nhiêu
năm, ông rất thương hại. Ông bèn bảo bà trở về, ba ngày nữa lại đến.
Khi người đàn bà
chào lạy ra về, mặc dầu trời đã khuya, quan vẫn cầm lấy pho tượng miên man suy
nghĩ. Ông lật xuôi lật ngược. Tất cả đều không có gì khác thường. - "Ngón
tay chỉ vào bụng. Phải chăng trong bụng có vật gì đây!". Nghĩ vậy, ông hết
lắc lại gõ. Qua tiếng kêu, ông nhận ra là ruột tượng rỗng. Lập tức ông đi lấy một
con dao, dùng mũi dao nhọn thăm dò khắp nơi. Cuối cùng ông nạy được một miếng gỗ
trám ở một bên nách pho tượng.
- Mọi việc đều ở
đây cả!
Ông mừng rỡ kêu lên.
Nhìn vào, quả tìm được một bản chúc thư chính thức của ông già họ Lê. Trong
chúc thư, người chủ tài sản dặn trao toàn bộ cho hai mẹ con thằng Phi, chứ
không phải cho thằng rể.
Ngày hôm sau, ông
cho đòi anh chàng họ Bùi đến công đường bảo phải nộp chúc thư văn khế về gia
tài của bố vợ cho quan cứu xét. Tất cả giấy tờ y nộp quan cũng chỉ vẻn vẹn có
hai mươi mốt chữ Hán đã nói ở trên. Quan đưa pho tượng, rút chúc thư chính thức
cho hắn xem, và dõng dạc phán:
- Tất cả giấy tờ
đều nói rằng ý muốn của người chết là để toàn bộ tài sản lại cho đứa con trai.
Ngay cả mảnh giấy có dòng chữ mà anh giữ mấy lâu nay, cũng chỉ có
nghĩa là để ruộng đất lại cho thằng Phi. Không tin ta giải cho anh nghe. Nghĩa
của hai mươi mốt chữ đó là thế này: - "70 tuổi mới sinh thằng Phi, đó là
con trai ta. Ruộng đất trao cho con. Còn rể là người ngoài, không được chiếm đoạt". Thế mà anh dám cắt nghĩa bừa để chiếm lấy tất cả, không thương gì đến đứa
em bé bỏng và mẹ của nó. Bây giờ ta lệnh cho anh phải trả lại ngay tất cả mọi
thứ anh đã chiếm đoạt kể cả hoa lợi ruộng đất ấy trong mười tám năm nay!
Anh chàng họ Bùi cứng
họng khi nhẩm lại ý nghĩa mảnh di chúc, cuối cùng phải đành cúi đầu vâng lệnh.
Còn hai mẹ con Phi hết lời cảm tạ quan huyện và từ đó bắt đầu một cuộc
đời sung sướng.
Hết.
KHẢO DỊ
Trong Kim cổ kỳ
quan có truyện Gia sản một bức tranh có phần gần gũi với truyện
trên.
Thái thú họ Nghê nhà
giàu có ức vạn, có một con trai tên là Thiện Kế đã có vợ con. Tuy tuổi đã ngoài
bảy mươi, ông vẫn còn lấy vợ lẽ và sau đó người ấy đẻ được một con trai. Thấy
Thiện Kế coi người em khác mẹ như cừu thù, ông lão đoán chắc thằng
anh sẽ sát hại đứa em bé bỏng vì chuyện gia tài. Vì vậy trước khi chết, ông làm
chúc thư chia cho Thiện Kế hầu hết gia sản, còn vợ lẽ và đứa con còn bé thì ông
bí mật cho một bức chân dung của mình có vẽ ngón tay chỉ xuống đất.
Ông dặn nếu thằng anh không nhìn nhận và không chia tài sản cho em,
thì tìm một ông quan nào công minh, đưa bức tranh ấy đến nhờ phân xử.
Về sau quả Thiện Kế
đối xử với mẹ con người em rất tệ. Một ông quan sau khi xem bức tranh, đã khám
phá ra một mảnh giấy do ông lão bồi vào trong tranh trước khi chết. Trong giấy
ghi rằng mình có chôn ít chum bạc và một chum vàng để lại cho đứa con trai út.
Sau khi nắm được sự thật, quan làm ra bộ hồn thiêng của ông lão báo mộng cho
mình biết, dặn đến làm chứng cho mẹ con nhà ấy đào lên lấy của trước con mắt tức
tối của Thiện Kế.
Truyện của ta ở trên
kia có người kể hơi khác đoạn cuối: Ông già làm thành hai bản chúc thư, một bản
gồm hai mươi mốt chữ giao cho rể, còn một bản bỏ vào hòm bí mật chôn ở một nơi
trước cổng đền, trong đó nói rõ toàn bộ tài sản giao cho con người vợ kế. Đoạn
ông dặn vợ học thuộc lòng hai câu thơ:
Nguyệt đáo trung
thiên nhị thập tam,
Nghê đầu ảnh lượng
chúc thư hàm.
Sau khi ông mất, đứa
bé học giỏi đỗ tiến sĩ, anh ta nhớ lại câu hát của mẹ và tìm đến cổng
đền đào lên lấy được chúc thư, giành lại tài sản của bố để lại.
Xem thêm các truyện khác tại đây:
-----
Comments
Post a Comment