Có hai anh em một
nhà họ Nguyễn: anh tên là Bính đã có vợ, còn em tên là Đinh thì còn bé, chưa vợ
con gì. Từ ngày bố mẹ mất, Đinh sống chung với anh chị một nhà. Nhưng tính của
vợ chồng Bính tham lam, thường coi em như kẻ ăn người ở. Bao nhiêu ruộng tốt,
nhà gạch và đồ đạc quý giá của bố mẹ để lại, Bính giành lấy tất cả. Đã thế đối
với em, vợ chồng Bính thường tiếng chì tiếng bấc suốt ngày. Đinh lớn
lên thấy khó chiều ăn ở, bèn xin ra ở riêng. Vợ chồng Bính chia cho Đinh một
gian nhà tranh, mấy đám ruộng xấu, một ít đồ đạc lặt vặt không đáng kể
và nói:
- Của bố mẹ
ngày xưa để lại chả có gì. Tư cơ của anh chị hiện nay là do anh chị làm ra. Anh
chị chia cho em như vậy là hậu với em lắm đó!
Đinh làm việc quần
quật mà chẳng khá hơn chút nào. Năm hơn 20 tuổi, anh vẫn chưa lấy được
vợ. Vì nợ nần nên lần lượt những đám ruộng anh được chia đều lọt về tay người
khác. Đinh hàng ngày phải đi làm thuê hoặc lên rừng kiếm củi nuôi thân. Mặc dầu
người anh ruột chẳng ngó ngàng gì đến, Đinh vẫn không chút phàn nàn.
Một ngày như lệ thường,
Đinh đi làm thuê cho một phú ông. Lúc về đến nhà thì trời đã tối mịt. Sắp bước
vào ngõ, anh bỗng va phải một người nằm co bên vệ đường. Đinh cúi xuống đỡ dậy
nhưng người ấy mấy lần gắng gượng mà vẫn không đứng nổi. Bèn kiếm đuốc
ra soi thì thấy đó là một ông lão gầy gò rách rưới, nằm mê man lại phóng uế ra
bên cạnh, mùi hôi thối xông lên nồng nặc. Đinh lấy làm thương hại, vội vực ông
lão vào nhà lau rửa rồi đặt lên giường xoa bóp. Được một lát hơi tỉnh, ông lão
rên rỉ nói mình ở làng bên cạnh, ngày thường vẫn đi ăn mày, nhân đến đây bị cảm
không thể đi được, đành nằm vật xuống rồi mê man không biết gì nữa.
Đinh nghe nói thế, bèn đi kiếm lá nấu lên cho ông lão xông. Nhờ vậy mà ông
dần dần khỏe ra. Đinh lại thổi cơm mời ông dậy ăn. Ông lão không từ chối. Đinh
ngạc nhiên thấy ông tuy yếu mà ăn rất khỏe, anh phải bớt bát nhường
cho khách. Ăn xong ông lão lại đắp chiếu nằm ngủ. Tiếng ngáy, tiếng khạc của
ông lầm rầm suốt đêm. Độ ba bốn lần Đinh đang ngủ ngon giấc, bị ông lão đánh thức
dậy bảo đưa mình đi giải. Đinh vẫn không cho thế là phiền.
Sáng hôm sau, Đinh lại
dậy sớm thổi cơm rồi thức ông lão dậy ăn. Nhưng lần này ông lão không ăn nữa, cất
tiếng dõng dạc bảo Đinh:
- Con thật là một
người tốt bụng. Chả lẽ một người tốt bụng mà phải chịu nghèo khó mãi ru! Từ tối
hôm qua con đã hết lòng giúp ta. Vậy ta cũng có ít nhiều gọi là giúp lại con.
Con hãy mang ra đây cho ta một cái chậu và một cái gáo.
Vâng theo lời ông
lão, Đinh mang chậu và gáo đến. Anh không ngờ ông lão sau khi hứng chậu sát vào
mặt, tay cầm cán gáo bất thình lình đánh vào mũi mình mấy cái thật mạnh. Đinh
ngơ ngác tưởng ông lão điên, vội giành lấy gáo. Nhưng ông khách, tuy già mà rất
khỏe, xô Đinh ra rồi cứ đập mạnh vào mũi mình. Tự nhiên máu ở mũi ông tuôn ra
như xối, được một lát thì đầy chậu. Đinh đang sửng sốt vì hành động kỳ lạ, chợt
nhìn kỹ vào chậu thì lạ thay, máu đã đông lại thành một chậu vàng. Anh chưa biết
nói thế nào thì thoáng một cái ông lão đã biến đi đâu mất.
Từ đấy Đinh trở nên
giàu có: anh tậu vườn, làm nhà ngói tường dắc, sắm mọi thứ đồ đạc quý giá, lại
cưới được một cô vợ đẹp. Vợ chồng Bính nghe tin Đinh tự nhiên khấm khá hẳn lên
thì rất đỗi ngạc nhiên. Hai người tìm đến nhà em làm bộ vồn vã thăm hỏi. Trong
câu chuyện, Bính cố dò la để hỏi cho ra cơn cớ vì đâu mà một đứa trẻ
như Đinh với mấy đám ruộng còi lại tự nhiên giàu bốc lên đột ngột như vậy. Đinh
không giấu giếm tý nào cả. Anh kể tỉ mỉ nào là gặp tiên ông giả làm ông lão bị
cảm như thế nào, anh chăm sóc ông như thế nào, và ông tiên đã đập mũi cho máu
chảy thành vàng để trả ơn ra sao. Hai vợ chồng Bính nghe xong còn hỏi kỹ mặt mũi
hình dáng ông tiên và tỏ vẻ ao ước được gặp ông để có may mắn như Đinh vừa kể.
Ít lâu sau, một hôm
Bính đi chơi về đến cổng làng gặp một ông lão râu tóc bạc, quần nâu áo vá đang
chống gậy lần từng bước. Bính nhìn đi ngắm lại nét mặt ông lão, thấy hao hao giống
với ông tiên mà em mình kể chuyện lần trước. Lập tức, hắn tiến đến khẩn khoản mời
ông về chơi nhà mình. Ông lão lấy làm ngần ngại, ngỏ lời từ chối, nói mình còn
bận. Nhưng Bính đã miệng mời tay kéo, cố nèo ông về cho được. Đến nhà, hắn đưa
ông ngồi lên sập, rồi giục vợ mua rượu làm gà, dọn cỗ linh đình mời ông xơi. Thấy
ông lão một mực từ chối, hai vợ chồng lại càng mời già; họ thay nhau hầu hạ rất
kính cẩn, lại ép ông phải ăn uống thật no say, và nói:
- Xin tiên ông
cứ thật tình cho, chúng tôi chỉ trông nhờ vào cái mũi của tiên ông mà thôi!
Ông lão tỏ ý không
hiểu câu chuyện ra sao cả, mấy lần lắc đầu từ chối nói:
- Có lẽ anh chị
nhầm lẫn, lão đây có phải là tiên ông đâu!
Đoạn cầm lấy cây gậy
toan bước ra cửa. Nhưng hai vợ chồng nào có nghe, họ cố giữ lại, ép ông lão ăn
xong, lại trải chiếu quạt màn mời ông lão ngủ. Khi ông lão vừa đặt lưng xuống
thì hai vợ chồng đã sắp sẵn một cái chậu lớn đặt ở dưới sập.
Sáng hôm sau, ông
lão ngủ dậy sớm, định cáo từ ra về. Nhưng ông làm sao mà thoát
được. Hai vợ chồng Bính đã lôi cái chậu ở dưới sập ra hứng sát vào mặt ông lão, tay cầm một cái dùi đục đưa cho ông. Ông lão ngơ ngác không biết để làm
gì, từ chối không cầm. Mấy lần Bính toan gõ vào mũi ông, ông lão sợ
hãi run lập cập lấy tay che mũi. Bính nói:
- Thôi, xin
tiên ông đừng thử nữa. Tôi xin ngài đầy chậu này mà thôi.
Nói xong, hắn bảo vợ
giữ nghiến lấy tay ông lão, còn mình thì cầm dùi đục giương thẳng cánh đập vào
mũi cụ già. Chỉ một giáng, máu mũi ông tuôn ra như xối. Bính mừng khấp khởi,
nói với vợ:
- Quả y như lời
chú nó thật. Chúng ta sắp sửa đấy chậu vàng!
Thấy máu ngừng chảy,
hắn lại bồi thêm cho ông mấy cái nữa, làm ông ngã lăn ra, nhìn lại thì thấy ông
bị gãy luôn một lúc mấy cái răng, máu tuôn lênh láng. Đau quá, nhưng ông lão
cũng cố giẫy giụa ráng sức kêu xóm kêu làng.
Nghe tiếng kêu cứu,
dân xóm đổ tới rất đông. Hỏi hai vợ chồng Bính tại sao tư nhiên vô cớ đón ông
lão về đánh ông gãy răng như vậy, thì chúng không biết làm sao mà trả lời. Hỏi
ông lão thì ông thều thào nói không ra hơi, chỉ cho biết mình là nghề bán tương
ở làng bên cạnh. Người ta vội mách cho con cái ông lão biết. Đứa con ông lão này
lòng giận bừng bừng sôi lên, vội ba chân bốn cẳng chạy đến nhà Bính. Khi thấy bố
mình nằm giữa vũng máu thì hắn liền gô cổ hai vợ chồng Bính xuống nện
cho một trận nên thân. Đoạn võng bố về phát đơn kiện lên quan.
Thế là vợ chồng Bính
không những mất một số tiền khá lớn để chạy chữa cho ông già, mà còn
mất bao nhiêu là tiền để đấm mõm bọn quan nha hào lý. Mặc dầu thế, quan vẫn
khép Bính vào điều luật "độc đả cao niên", bắt hắn nọc đánh ba mươi trượng.
Hết.
KHẢO DỊ
Trong sách Pan-cha-tan-tơ-ra
(Panchatantra) có truyện tương tự:
Một người lái buôn
rơi vào cảnh nghèo túng và định đổi nghề làm thầy tu. Một đêm nằm chiêm bao thấy
một vị thần là Pat-ma-ni-đi, hiện thân của chín kho vàng ở Ku-ve-ra, hứa giúp
cho hắn trở nên giàu có. Theo lời dặn thì ngày mai thần sẽ đến nhà dưới hình thức
một thầy tu ăn xin. Người lái buôn chỉ có việc đánh một gậy vào đầu thầy tu ấy
để nó biến thành vàng. Việc xảy ra như trong giấc mộng, người lái buôn trở nên
giàu có lên. Nhưng một phó cạo nhìn trộm thấy được, bèn bắt chước người lái
buôn, mời các thầy tu đến nhà và khi họ đã vào rồi, hắn cầm gậy phang
vào đầu họ. Kết quả hắn bị những người lính tuần phòng xông vào tóm cổ giải đi.
Các truyện trên có lẽ
bắt nguồn từ truyện Vua nước Ba-la-nại (Bénarès) nghe tiếng gọi ở bãi tha
ma trong Tạp bảo tàng kinh:
Xưa ở Ba-la-nại có một
ông vua tên là Bơ-ra-ma-ya-xa, đêm nào cũng nghe ở bãi tha ma có tiếng gọi:
"Ôi vua! Ôi vua!" đến ba lần. Vua kể lại cho các thầy Bà-la-môn, các
nhà chiêm tinh, thầy bói để hỏi ý kiến. Họ đáp: "Nên cho một người nào can
đảm ra đấy xem sao". Vua treo giải năm trăm đồng vàng cho người nào dám ra
chỗ ấy. Có một chàng mồ côi nghèo khổ nhận đi. Khi nghe tiếng gọi, hắn
hỏi, thì có tiếng đáp: "Ta là kho vàng chôn cất ở vùng Tai-sò. Đêm nào ta
cũng gọi vua để đưa vàng đến cho vua mà vua không hề trả lời. Nay anh
đáp lời thì ta cho riêng anh. Ngày mai ta cùng bảy người nữa đến nhà
đấy". "Tôi phải làm gì để đón tiếp đây?". "Quét dọn nhà cho
sạch, cắm hoa và trang hoàng. Dọn ăn cho bảy nhà sư và ta. Khi cho uống thì anh
cầm gậy lần lượt đánh vào đầu mỗi người, và chỉ cho họ đi vào nơi mà anh chuẩn
bị chứa của". Chàng ta trở về kiếm điều nói dối vua. Với năm trăm đồng
vàng tiền thưởng anh về lo liệu mọi thứ, lại có một phó cạo đến cạo mặt cho
mình. Quả nhiên khách y hẹn đến, anh lần lượt giáng gậy vào đầu mỗi người và bỗng
dưng họ biến thành những vại tiền vàng. Phó cạo nhìn trộm qua khe cửa thấy thế,
cũng bắt chước mời tám thầy tu đến nhà mình và cũng nện cho mỗi người một gậy y
như chàng mồ côi đã làm. Nhưng mấy thầy tu bị đánh nằm lăn lóc trong
vũng máu, trừ một người thoát được kêu cứu ầm ĩ. Vua sai bắt phó cạo giải đến.
Hắn kể cho vua nghe đầu đuôi. Vua sai người đến khám nhà chàng mồ côi,
nhưng khi họ toan chiếm kho vàng thì vàng đã biến thành những con rắn độc, miệng
phun ra lửa. Vua phán: "Của ấy thật là sở hữu của nó!".
Truyện Việt-nam do
người miền Nam kể: Cô hồn đền ơn.
Một ông bá hộ chăm
cúng cô hồn vào ngày rằm tháng bảy. Một người hàng dầu đầu đêm ngủ ở bãi
tha ma nghe ma nói chuyện với nhau rằng: "Ông ấy có
lòng tốt nhưng cúng không tinh khiết vì lá chuối vấy máu". Hắn kể lại cho
ông bá hộ nghe. Ông này biện một lễ cúng khác. Đêm lại, người hàng dầu lại nghe
ma nói với nhau: "Lễ cúng lần này vẫn ô uế vì nấu phải củi chuồng lợn".
Nghe người hàng dầu mách, bá hộ vẫn không nản, bèn nhờ nhà chùa biện lễ cúng lần
thứ ba. Hôm sau, người hàng dầu nghe chúng nói: "Một trăm ngày nữa sẽ đền
ơn". Vì tham lam, hắn không thông báo tin này cho bá hộ. Đúng ngày, hăn
rình ở cửa nhà bá hộ quả thấy có ma khiêng ba cái chum đến đặt trước sân. Mở ra
hắn thấy vàng bạc nhưng khi thò tay vào thì lại là rắn. Hắn sợ rụt tay lại, thì rắn lại
hóa ra vàng bạc như cũ. Hắn bèn gõ cửa làm bộ báo tin cho bá hộ để lấy công. Bá
hộ đền ơn bằng cách biếu hai thoi vàng, hai thoi bạc. Hắn ra chợ uống rượu say
bị người ta lấy cắp, cuối cùng về tay không.
Truyện do người miền
Bắc kể Hũ vàng hũ rắn:
Một người nọ đi cày
đào được một cái hũ, mở ra thấy có vàng. Anh để lại chỗ cũ. Về kể lại với vợ, vợ
bảo: "Anh ngốc thế! Sao không mang về?". "Nếu là của trời cho
thì trời phải đưa đến nhà chứ". "Nếu có ai biết họ lấy mất thì
sao?". "Không ai lấy được cả. Mà nếu ai lấy được, tức là trời không
cho ta". Lúc ấy có một tên trộm đang rình ở sau nhà, nghe nói vậy bèn ra đồng
mang hũ vàng về nhà. Không ngờ khi mở ra xem thì là một hũ lúc nhúc
những rắn. Cho là vì người nọ nói láo làm cho mình mắc hợm, hắn bèn
mang hũ đến vứt vào nhà người kia, định bụng để rắn cắn cả nhà cho bõ ghét.
Sáng dậy, người kia mở cửa thấy cái hũ, mở ra xem thì là một hũ vàng.
Hắn bảo vợ: "Tao nói có sai đâu. Của
trời cho thì trời phải
mang đến tận nhà!".
Xem thêm các truyện khác tại đây:
-----
Comments
Post a Comment