Ngày đó trâu cùng nói một thứ
tiếng với người. Nhờ thế người dùng lời nói để sai khiến con vật theo ý muốn của
mình rất tiện. Cũng như thế, những gã mục đồng đối với trâu không dám đánh đập
tàn tệ hoặc cho ăn thiếu thốn vì sợ trâu mách chủ. Vào hồi đó có một người
làm ruộng nuôi một con trâu cày, đồng thời cũng thuê một cậu bé để chăn con
trâu ấy.
Người và vật lúc đầu rất tương đắc.
Nhưng sau rồi hai bên bất bình với nhau. Cậu bé này tính ham chơi, nhiều khi
quên mất phận sự của mình làm cho trâu nhiều lúc chả được miếng gì vào bụng. Có
bữa vì say mê một cuộc đánh khăng hay đánh đáo, nhưng lại sợ trâu ăn lúa, cậu
ta đã cột trâu lại một nơi không cho ăn. Những lúc đó, để che mắt chủ, hắn đã
dùng một mẹo là lấy mo cau áp một lớp vào bụng con vật, rồi trát đất bùn
ra ngoài. Cứ như thế, hắn dắt trâu về chuồng. Chủ nhà nhìn thấy bụng trâu căng
lớn tướng thì tỏ ý hài lòng mà không căn vặn gì nữa. Nhờ mẹo ấy, cậu
ta đã lừa được chủ nhiều lần nhưng cũng nhiều lần làm cho trâu rất tức tối.
Một hôm, cậu bé mải chơi quá. Hội
khăng vui đáo để làm cho hắn quên mất cả. Nhưng trâu thì nhịn từ trưa cho đến
chiều. Trâu gọi mãi, nhưng hắn ta nào có để ý đến. Buổi chiều hôm ấy trâu định
mách chủ nhưng hắn khôn ngoan dùng lời lấp liếm không cho trâu có dịp mở miệng.
Buổi sáng hôm sau, người chủ dắt
trâu ta cày ruộng. Trâu cố làm ra bộ bước không muốn nổi. Chủ gắt: - Nào
có đi mau lên không. Đồ lười?
Trâu trả lời: - Không
phải lười mà tại đói.
Chủ hỏi tiếp: - Thế
nào? Ngày nào mà thằng bé chả cho mày ăn một bụng no căng.
Bấy giờ trâu mới vạch mặt: - Cưỡi
trâu ra đánh khăng đánh đáo, cưỡi trâu về nói láo trâu no. No gì mà
no: trong mo ngoài đất sét. Ỉa cái phẹt, hết no.
Sự giả dối của cậu bé chăn trâu vì
thế bại lộ. Ngay buổi trưa hôm đó người chủ vừa lột những cái mo đầy bùn dưới bụng
trâu vừa đánh cho hắn một trận mê tơi. Hắn đau ê cả người. Nhưng trâu
thì rất hả hê và từ hôm đó ngày nào cũng được ăn no lại được tắm rửa sạch sẽ.
Qua mấy ngày sau, những chỗ bị đánh
hãy còn sưng húp, cậu bé ngồi trên bờ ruộng giọt ngắn giọt dài. Trong khi đó
trâu ung dung ăn cỏ. Bỗng dưng có một ông lão hiện ra sau lưng, hỏi cậu bé vì cớ
gì mà khóc. Hắn chỉ vào trâu mà nói: - "Tại nó cả. Vì nó mách chủ...".
Đoạn hắn kể cho ông nghe hết đầu đuôi.
Ông lão nghe xong dỗ dành cậu bé và
nói: - "Ta rất thương con gặp phải chuyện không may. Bây giờ con muốn gì
ta sẽ làm cho con vui lòng". Hắn đáp: - "Vì nó biết nói làm cho con
phải đòn. Bây giờ chỉ muốn làm thế nào cho nó không thể nói được nữa". Ông
lão bảo: - ''Khó gì việc đó. Ta sẽ có phép làm cho con vừa ý". Ông
lão bèn rút trong người ra một cây hương đốt lên thư phù vào trâu, rồi bất
thình lình ông lấy cây hương đó dí vào dưới cổ con vật. Trâu cố giãy giụa nhưng
không kịp. Trâu kêu lên oai oái khản cả cổ. Tiếng nói của trâu dần dần mất hẳn.
Cuối cùng,lúc nào muốn nói, trâu chỉ còn phát ra có mỗi một riêng "nghé ọ...
" mà thôi. Chỗ bị thương sau thành một cái sẹo như cái nốt ruồi, từ đó
trâu không nói được nữa. Cả dòng dõi nhà trâu sinh ra cũng đều không biết nói
và cũng đều mang cái nốt ở dưới cổ cho mãi đến ngày nay.
Hết.
KHẢO DỊ
Tơ-ri-e (Triaire) và Trịnh Thục Oanh
trong sách đã dẫn, khi phóng tác truyện này có kể đến việc cỏ biết bay. Những
người chăn trâu lúc đó luôn luôn phải dùng gậy đánh cho cỏ rơi xuống
để cho trâu ăn. Chúng tôi ngờ hình tượng này cũng như hung thần, nàng tiên và
con rắn, đều bịa đặt, không đúng như truyện của nhân dân kể.
Một loạt truyện cổ tích của
các dân tộc sau đây đều là những dị bản của truyện trên.
Truyện của Tiệp-khắc [cũ]
(Tchécoslovaquie) ở vùng Bô-hêm (Bohême):
Một anh nông dân có một con
dê cái ham ăn. Một hôm, vợ anh đi chăn dê về, anh hỏi dê xem nó có được ăn no
không? Dê trả lời: - "Vâng, tốt lắm! Người ta chẳng cho ăn gì cả". Thấy
vậy, ngày mai anh cho con gái đi chăn. Lúc về hỏi dê, dê cũng trả lời như thế.
Ngày thứ ba, anh tự mình di chăn lấy. Khi về hỏi dê, dê cũng trả lời như mấy hôm
trước. Giận quá, anh nông dân lột sống da dê một nửa người, rồi đuổi đi. Dê trốn
trong một cái hang của một con chồn. Khi chồn đi kiếm ăn về, đuổi dê, dê đã
không đi, lại còn cố làm cho chồn sợ mình, nhưng một con bọ khoan tai (có nơi kể
là con ong, hay kiến, hay dím) giúp chồn cắn vào tai dê, buộc nó ra khỏi hang.
Truyện của Hung-ga-ri (Hongrie):
Người bố sai con đi chăn dê cái. Lúc
chăn về, hỏi thì dê nói không được ăn no, bố giận giết chết đứa con. Lần sau đứa
con thứ hai đi chăn cũng vậy. Đến lần đứa con thứ ba đi chăn, bố rình xem mới
thấy rõ là mình bị dê lừa, bèn cùng với con lột sống da dê.
Truyện của Ý (Italia), của Pháp cũng
giống truyện của Hung, nhưng trong truyện của Ý, người chăn dê không phải con
trai mà là con gái; còn trong truyện của Pháp thì đến bảy đứa con lần lượt đi
chăn một con dê cái. Mỗi lần, trước khi về, đứa nào cũng hỏi dê có no không? Dê
đáp: - "Ăn no uống tốt và có nhiều sữa", nhưng khi ông bố hỏi thì dê
lại trả lời ngược lại, làm cho người Bố chặt đầu cả bảy đứa con. Người bố trên
thân hành chăn dê, lúc trở về hỏi dê, dê cũng trả lời như trước, và điều khác với
các truyện trên là trả lời vừa dứt, dê nhảy lên cắn chết chủ nuôi, và trở thành
bà chủ.
Truyện của Đức do Grim (Grimm) sưu tập
thì người bố không giết con (ba đứa) mà chỉ bắt con ra đứng ngoài cửa.
Một truyện khác của Ý: kết cục có
khác hơn:
Một mụ phù thủy sai một đứa trẻ chăn
dê cái, bảo phải cho dê ăn no, nhưng đừng cho ăn các thứ hạt. Trở về hỏi dê, dê
cũng nói láo. Mụ lần lượt giết chết mười hai đứa trẻ. Đến đứa thứ mười ba thì
nó biết vuốt ve dê, lại cho dê ăn các thứ hạt. Vì thế, khi mụ phù thủy
hỏi, dê đáp: - "Tôi được ăn no, được chăn tốt, nó cho tôi ăn cả
ngày". Và dĩ nhiên đứa trẻ này không chịu chung số phận với mấy đứa trước.
Xem thêm các truyện khác tại
đây:
-----