Ngày xưa ở một miền
nọ có thằng Cuội làm nghề đốn củi. Tất cả tài sản của Cuội chỉ có một chiếc
rìu. Một hôm như thường lệ, Cuội vác rìu đi vào rừng sâu tìm cây mà chặt.
Khi lội qua một con suối nhỏ, Cuội bỗng giật mình trông thấy một cái hang hổ.
Nhìn trước nhìn sau, chỉ thấy có bốn con hổ con đang vờn nhau trước hang, Cuội
bèn xông đến vung rìu bổ cho mỗi con một nhát lăn quay ra đất. Nhưng vừa lúc
đó, con hổ mẹ cũng về tới nơi. Nghe một tiếng gầm kinh khủng ở sau lưng, Cuội
chỉ kịp quăng rìu leo thoăn thoắt lên một ngọn cây cao. Từ trên cây nhìn xuống,
Cuội thấy hổ mẹ lồng lộn trước đàn con đã tắt thở.
Nhưng chỉ một lát
sau, hổ mẹ bỗng bỏ con nằm đấy, lẳng lặng chạy đến một gốc cây gần chỗ Cuội ẩn,
miệng đớp lấy một ít lá cây rồi trở về nhai mớm cho đàn con. Khoảng giập bã trầu,
bọn con hổ tự nhiên cục cựa, vẫy đuôi rồi sau đó lại đi đứng chạy nhảy như thường.
Biết đấy là cây thuốc thần, Cuội chờ cho hổ mẹ tha con đi nơi khác, lần xuống
tìm đến cây thuốc kia, đào gốc vác về.
Dọc đường, Cuội gặp
một ông lão nằm vật trên bãi cỏ. Cuội ghé lại xem thì ra ông lão đã chết. Chàng
đốn củi liền đặt gánh xuống, không ngần ngại rứt ngay mấy lá cây quý rồi cúi xuống
nhai mớm vào miệng ông lão. Mầu nhiệm làm sao, mớm vừa xong, ông lão đã mở bừng
mắt tỉnh dậy. Ông hết lời cảm ơn chàng trai cứu mạng và hỏi chuyện. Thực tình,
Cuội kể lại tất cả. Nghe xong, ông lão kêu lên:
- Trời ơi! Lão từng
nghe nói cây này vốn tên là cây đa có phép "cải tử hoàn sinh". Thật
là lão có phúc mới được gặp con. Con hãy chăm vun bón cho nó để cứu thiên hạ.
Nhưng nhớ đừng có tưới bằng nước bẩn mà cây bay lên trời đó.
Nói rồi ông lão chống
gậy ra đi. Còn Cuội thì gánh cây về trồng ở góc vườn để tiện chăm sóc
hàng ngày. Luôn luôn nhớ lời ông lão dặn, ngày nào Cuội cũng tưới cây bằng nước
giếng trong.
Từ ngày có cây thuốc
quý, Cuội cứu sống được rất nhiều người. Hễ nghe nói có ai vừa nhắm mắt tắt
hơi là Cuội lập tức mang lá cây đến tận nơi cứu chữa. Tiếng đồn Cuội có phép lạ
lan đi khắp nơi.
Một hôm, Cuội lội
qua sông thấy xác một con chó chết trôi. Thương tình, Cuội vớt lên rồi giở lá
giắt trong mình ra cứu chữa cho chó sống lại. Con chó quấn quýt theo Cuội tỏ
lòng biết ơn. Từ đấy Cuội có thêm một con vật tinh khôn làm bạn.
Một lần khác có một
lão phú hộ ở làng bên cạnh hớt hơ hớt hải chạy đến tìm Cuội vật nài xin Cuội cứu
cho con gái minh vừa sẩy chân chết đuối. Cuội vui lòng theo về nhà và đưa lá ra
chữa. Chỉ một lát sau, mặt cô gái đang tái nhợt bỗng hồng hào hẳn lên. Rồi
nàng mở bừng mắt ra, vươn vai ngồi dậy. Lão phú ông xiết hao mừng rỡ,
bảo Cuội muốn lấy gì cứ việc chọn tùy thích. Cuội ngỏ ý chỉ muốn lấy có gái làm vợ.
Biết Cuội là ân nhân
của mình, cô gái thuận làm vợ chàng. Lão phú ông cũng bằng lòng gả con cho Cuội.
Vợ chồng Cuội sống với
nhau thật vui vẻ êm ấm. Nhưng trong vùng có bọn con trai hồi trước vẫn ngấp
nghé cô gái của lão phú ông, nay thấy bông hoa thơm tự nhiên lại lọt vào tay
anh chàng đốn củi thì ngấm nghầm ghen tỵ và cố tìm cách làm hại cho bõ ghét. Một
hôm chờ lúc Cuội lên rừng, chúng xông đến định bắt lấy vợ Cuội. Không ngờ vợ Cuội
chống cự quyết liệt, chúng bèn giết chết. Giết đoạn, chúng vẫn sợ bị lộ vì biết
Cuội có phép chữa cho người ta sống lại, nên chúng lại moi ruột người đàn bà vứt
xuống sông rồi mới kéo nhau đi. Khi Cuội gánh củi trở về thì thấy vợ đã chết lạnh
từ bao giờ rồi. Cuội vội bứt lá để mớm nhưng mớm bao nhiêu vẫn không công hiệu,
vì không có ruột thì làm sao mà sống lại được.
Thấy chủ khóc lóc thảm
thiết, con chó lại gần xin hiến bộ ruột của mình để thế vào bộ ruột của cô chủ.
Cuội chưa từng làm thế bao giờ nhưng cũng liều nhắm mắt mượn bộ ruột chó thử cứu
cho vợ mình xem sao. Quả thực sau khi lắp ruột vào, vợ Cuội lại sống lại như
trước.
Thương con chó vì chủ
mà chết, Cuội bèn nặn thử một bộ ruột bằng đất lắp vào bụng chó rồi nhai lá thuốc
dịt vào; không ngờ chó cũng đứng dậy, vẫy đuôi liếm vào tay Cuội. Vợ với chồng,
người với vật từ đây lại quấn quýt hơn trước.
Nhưng Cuội không ngờ
rằng cũng từ dấy tính nết của vợ mình có phần thay đổi. Người đàn bà ấy dường
như lú ruột lú gan, bảo một đàng làm quàng một nẻo. Điều đó làm cho Cuội lắm
lúc bực cả mình. Cuội rất lo, vì không biết bao nhiêu lần chồng dặn vợ - "Có
đái thì đái bên Tây, chớ đái bên Đông, cây giông lên trời". Thế
mà vợ Cuội nào có nhớ cho lời dặn quan trọng ấy.
Một buổi chiều, chồng
còn kiếm củi chưa về, vợ Cuội đang hái rau ở vườn phía Đông bỗng thấy mót, bèn
chạy vội lại gốc cây quý của chồng, chẳng còn nhớ gì đến lời dặn: cứ thế vén
váy đái. Không ngờ vừa đái xong, tự nhiên cả một vùng đất chuyển động, cây cối
xung quanh rung lên và gió thổi ào ào. Được một chốc cây đa long gốc bật rễ rồi
lừng lững bay lên trời.
Giữa khi ấy Cuội đã
bước chân về đến cổng. Thoáng thấy cây quý sắp bay mất, bên cạnh đó
có cả người vợ đang kêu om sòm, Cuội đoán ra nông nỗi, lập tức vứt ngay gánh củi,
nhảy bổ đến toan níu cây lại.
Nhưng cây lúc ấy đã
rời khỏi mặt đất lên quá đầu người. Cuội chỉ còn kịp móc rìu vào rễ cây cốt để
kéo cây xuống, nhưng cây vẫn một mực bốc lên không sức nào có thể ngăn lại. Về
phía Cuội, chàng cũng nhất định không chịu buông rìu, thành thử cây thần kéo cả
người Cuội bay lên mãi, lên mãi, cuối cùng đến tận cung trăng.
Từ đấy Cuội ở luôn tại
cung trăng với cây đa của mình. Cho nên ngày nay mỗi khi nhìn
lên mặt trăng ta luôn luôn thấy bóng của Cuội dưới gốc cây thuốc quý.
Người ta kể rằng mỗi năm cây đa chỉ rụng có mỗi một lá mà thôi. Ai nhặt
được lá cây ấy thì có thể dùng để cứu chữa người chết sống lại. Những con cá
heo cũng biết như vậy, cho nên nếu lá rơi xuống biển, chúng tranh nhau đớp lấy
coi như của quý để làm thuốc cứu chữa cho tộc loại.
Hết.
KHẢO DỊ
Có nhiều dân tộc ở
xung quanh ta có những truyện cổ tích hoặc những mảnh thần thoại ít nhiều tương
tự với truyền của người Việt. Ví dụ truyện của người Mường Ta-kheo Ranh với
cây thuốc bất tử:
Có một người thợ săn
tên là Ta-kheo Ranh, một hôm lên núi Lô đâm được một con nai. Ngồi
nghỉ ở dưới bóng cây, anh bỗng thấy có một con rắn đến nhặt một vỏ cây đem lại
áp vào vết thương con nai. Chỉ một lát sau con vật sống lại và lủi thủi đi mất.
Anh lại đi săn được một con thú khác và đưa đến chỗ cũ rồi rình xem. Anh lại thấy
con rắn đến cứu như lần trước. Anh nhớ lấy cây thuốc quý. Một hôm có một người
mắc nạn không may bị chết, Ta-kheo Ranh bèn lên núi Lô lấy vỏ cây về thử cứu chữa.
Quả nhiên người chết sống lại. Từ đấy hễ có ai chết là người ta cầu cứu với Ta-kheo
Ranh. Chỉ ít lâu sau cả một xứ Mường không một ai chết nữa. Từ đó anh nổi danh
với cây thuốc bất tử.
Tin ấy lan truyền đến
tận Trời, Trời bên sai sứ giả xuống đón anh và bứng cả cây thuốc lên. Từ đấy
Ra-kheo Ranh trở thành thày thuốc của Trời, khắp cõi trời đều trở nên bất tử.
Trái lại, ở cõi trần vì mất cây thuốc quý nên ai đã chết là chết luôn. Mỗi lần
có người chết lên trời, họ thường tìm đến Ta-kheo Ranh đề cầu cạnh, chẳng hạn
nhờ anh giả nhận làm con cháu, để được nhẹ tội, hy vọng khỏi xuống địa ngục.
Truyện của đồng bào
Cham-pa giống truyện của ta hơn cả:
Một người đàn bà lên
rừng thấy một ổ rắn con, bèn giết chết tất, rồi ngồi ở một nơi gần đó. Rắn mẹ
thấy con chết, liền bò đến một cây đa (phun đơ-rai) cắn lấy lá, đem phun vào những
cái xác của con. Đàn rắn con tự nhiên sống lại. Biết là cây thuốc cải tử hoàn
sinh, người đàn bà ấy lấy một nhánh về trồng sau nhà và hết sức bảo vệ, thường
dặn các con không được đái vào cây. Một hôm mẹ đi vắng, mấy đứa con rủ
nhau đái vào cây xem thử thế nào. Người mẹ về thấy cây đang lừ lừ bay lên, vội
chạy tới níu lấy cây, cây mang cả bà ta lên khỏi mặt đất. Con chó đen
thấy thế cũng nhảy lên theo. Cây mang họ lên cung trăng.
Người Cham-pa còn có
một truyện khác Hoàng tử Khỏe cũng có hình ảnh cây thuốc cải tử hoàn
sinh bay lên trời nhưng nội dung lại không giống truyện trên. Đại thể là:
Một ông vua không có
con. Thầy bói cho biết nếu đem của bố thí thì rồi sẽ có nhưng nó sẽ làm cho nhà
vua khánh kiệt. Vua quả có con nhưng thằng bé ăn rất khỏe: mỗi bữa chén một gà,
lớn lên mỗi bữa một dê, lớn nữa mỗi bữa một trâu. Thấy không thể cung đốn nổi,
vừa sai Khỏe, tên của hoàng tử, vào rừng chặt cây lớn mong cây đè chết, nhưng
nó lại vác được cả cây về. Sau cùng Khỏe xin một số sắt để rèn một cái rìu. Thợ
rèn rèn không xong, nó phải tự rèn lấy. Dọc đường gặp Ta Sa kéo một xe nặng
không cần trâu, nhưng lại không nhấc nổi rìu của Khỏe. Ta Sa bèn tôn là anh,
xin đi theo. Lại gặp Hạ-vi-hà-và chặt dây mây của năm quả núi nhưng cũng không
đỡ nổi rìu của Khỏe, cũng xin kết nghĩa và đi theo. Họ xin người ta được nửa
thuyền cá, đi tìm lửa để nấu thì bị một mụ phù thủy đánh lừa giết chết hai
em. Đến lượt mình, Khỏe tóm cổ mụ, mụ nói mình có cây thuốc cải tử
hoàn sinh. Khỏe bèn dùng thuốc đó cải tử hoàn sinh cho hai em rồi khâu mồm và mắt
mụ lại, ném vào một xó. Chồng mụ về, theo dấu bã mía của họ, đuổi
theo. Hắn ném hai em Khỏe tụt xuống đất. Khỏe liền cũng ném lão tụt
xuống đất chỉ còn hở cái đầu; anh đá một cái, đầu lão văng sang tận Trung- quốc.
Khỏe và hai em sang đến Trung-quốc thì thấy mọi người đang hò nhau khiêng cái đầu
mà không nổi, bèn lại đá một cái nữa, đầu văng sang nước Xiêm. Vua Trung-quốc
khen, gả cho công chúa. Khỏe xin cho Ta Sa lấy công chúa, giao cây thuốc bảo trồng
ở vườn, dặn không được cho người lạ vào, cây sẽ bay lên trời mà mình thì sẽ chết.
Đoạn Khỏe cùng Ha-vi-ha-va sang Xiêm. Đến đây lại thấy mọi người khiêng không nổi
cái đầu, bèn đá một cái văng ra biển. Vua Xiêm cũng gả công chúa, nhưng Khỏe đề
nghị xin cho Ha-vi-ha-va kết duyên với công chúa.
Sau đó, anh xin một
hòn núi đá để lấy đá lát đường về nước Chàm.
Không bao lâu Ta Sa
quên mất lời anh dặn, để cho người lạ vào vườn, cây liền bay lên trời. Bên này
Khỏe bỗng dưng lăn ra chết. Nghe tin, Ta Sa đâm ra hối hận, buồn rầu, bèn xin về
ở với anh Ha-vi-ha-va ở Xiêm. Sau cùng nhớ nước quá, anh về Chàm được ít lâu rồi
cũng chết.
Đồng bào Ba-na
(Bahnar) có truyện Ống thuốc thần cũng gần với các truyện trên:
Bị trâu rừng ăn mất
lúa nương, hai anh em nhà nọ quyết rình để bắn chết. Bắn được trâu, người anh để
em ở lại canh, còn mình thì chạy về gọi dân làng ra xẻo thịt. Nhưng trâu đó là
của bà tiên. Bà hiện ra xoa ống thuốc thần vào trâu, trâu tự nhiên sống lại, rồi
bà cưỡi đi mất. Người em chạy theo đuổi không kịp, chỉ nhặt được ống thuốc thần.
Khi người anh và dân làng chạy ra thì không thấy trâu, bèn nổi giận giết chết
người em. Nhưng nhờ ống thuốc, người em sống lại. Anh ta nhặt ống thuốc thần
đeo vào cổ rồi bỏ nhà di. Dọc đường người em lần lượt cứu được hai con chó,
chúng quấn quýt theo anh không rời.
Anh lại cứu được cô
gái của Cò-ran. Tin đồn khắp nơi, người ta đào cả mộ lên để nhờ anh giúp
cho ông bà tổ liên sống lại. Anh làm việc không biết mệt.
Bấy giờ vua âm phủ
(Mơ-tao mơ-tinh) thấy dân số nước mình hao hụt vì người chết xuống thì ít mà
người đã chết rồi sống lại quá nhiều, mới lên buộc Trời phải tìm cho ra lẽ để
trả lại dân cho hắn. Tra hỏi mãi, Trời mới biết ống thuốc cải tử hoàn sinh đã lọt
vào tay người trần, bèn sai con gái út xuống trần tìm cách lấy lại. Xuống đất,
cô gái nhà Trời tình nguyện làm vợ anh chàng, nhưng chẳng làm thế nào để trộm được ống thuốc cả, vì người và chó canh giữ nghiêm
ngặt. Mãi về sau phải dùng đến cách bỏ thuốc mê mới lấy được. Tỉnh dậy,
thấy mất ống thuốc, anh bảo chó đuổi theo vợ, chó đuổi lên đến Trời.
Thấy cửa Trời đóng
kín, anh cùng chó canh ở ngoài không cho ai vào cả. Người nhà Trời không đi đâu
được, đành phải thương lượng với anh. Một mặt Trời cho hai vợ chồng
anh và hai con chó được sống mãi và được chu cấp đầy đủ. Mặt khác anh
phải trả cho vua âm phủ ống thuốc thần. Anh ưng thuận. Từ đấy cũng có lúc Trời
không chu cấp đầy đủ, thì anh cho chó đến đòi và cắn lung tung làm cho Trời sợ
bỏ trốn, những lúc như vậy là những ngày nhật thực.
Xem thêm các truyện khác tại đây:
-----
Comments
Post a Comment