Ngày xưa, có một anh
chàng trẻ tuổi tên là Đê. Nhà anh nghèo khó, cha mẹ phải cho đi ở tại
một nhà lão trọc phú. Trọc phú bắt anh chăn trâu. Nhưng anh có thói ham chơi bời,
khi đã lao vào cuộc đánh khăng, đánh đáo hay bày trận, thả diều thì chẳng còn
biết gì trời đất. Vì thế đã nhiều phen anh để cho trâu ăn lúa, ăn
khoai và cũng nhiều phen, anh bị chủ nọc đánh dữ dội.
Một hôm, Đê cùng các
chúng bạn bày cuộc thi bơi lội. Đàn trâu thả trên đồi vắng. Cuộc tranh lèo giật
giải đã đến độ làm cho Đê không dứt ra được. Hết lặn đến hụp, bơi sấp đến bơi
ngửa, cuộc vui kéo dài mãi đến gần trưa. Bỗng nhiên khi nhìn lên đàn
trâu thì thấy mất hút một con. Con trâu ấy lại là con của Đê chăn. Bọn trẻ hoảng
hốt chia nhau đi tìm hết bụi bờ này đến lùm đồi kia, chẳng thấy tăm hơi đâu cả.
- "Thôi rồi, trâu thằng Đê bị kẻ trộm dắt đi rồi!" Bọn trẻ la lên như
vậy rồi đứa nào đứa nấy dong trâu của mình về nhà. Chỉ một mình Đê ở lại vật vã
kêu trời khóc đất. Khóc một hồi lâu rồi ngủ quên.
Đang ngủ, thốt nhiên
anh tỉnh dậy vì có cái gì chạm vào mặt. Anh hé mắt nhìn thấy một đàn quạ đang
xúm quanh. Thì ra chúng tưởng có xác chết nên kéo đến định làm bữa chén. Một
con sà vào toan mổ mắt. Thấy thế, Đê lập kế thình lình vùng dậy chụp được chân
một con quạ, còn những con khác thì bay tán loạn.
- Hừ, ta sẽ cho
mày hay. Dám đến mổ vào mắt ta ư! Nghe nói thế, quạ hết lời van vỉ:
- Xin ngài tha
cho tôi, tôi sẽ biếu ngài một vật quý.
- Vật gì,
đưa đây xem!
Quạ vội nhả từ trong
miệng ra một viên ngọc nhỏ nhưng sáng lấp lánh, đưa cho anh và nói:
- Đây là viên
ngọc nhỏ nhưng quý nhất thế gian. Ngài muốn cầu xin việc gì sẽ có
ngay vật đó!
Để
nghĩ: - Vậy sẵn ta đang mất con trâu, thử cầu xem có hiệu nghiệm
chăng. Bèn nói to: - Ngọc! Ngọc! Ta muốn được một con trâu thay
cho con vừa mới mất!
Bỗng chốc từ dưới
chân đồi lững thững đi lên một con trâu. Vừa ngạc nhiên vừa mừng rỡ, anh vội trả
tự do cho quạ rồi cưỡi trâu về.
Từ đó Đê trở lên
sung sướng, giàu có. Anh trả trâu cho trọc phú rồi trở về nhà ở với cha mẹ. Nhưng
anh chỉ mới dám cầu những cái lặt vặt. Một hôm anh lấy ngọc đặt trong lòng bàn
tay mình rồi nói:
- Ngọc! Ngọc!
Ta muốn có một tòa lâu đài lộng lẫy và giàu có.
Tự nhiên sáng hôm
sau ngủ dậy, anh không thấy mái nhà tranh lụp xụp của bố mẹ nữa, thay vào đó là
một ngôi lầu cao ngất, mái ngói tường hoa, cột kèo trạm trổ tinh vi.
Đặc biệt là trong nhà mọi thứ bày biện rất sang, kẻ hầu người hạ nhộn nhịp,
ngoài vườn cây cối um tùm, trước sân hoa thơm cỏ lạ không thiếu thứ gì. Đê chưa
bao giờ thỏa thích đến thế.
Chẳng bao lâu Đê lại
lấy ngọc ra cầu:
- Ngọc! Ngọc!
Ta muốn có một người vợ đẹp.
Lời ước vừa dứt thì
anh đã thấy có một người từ ngoài cửa bước vào. Đó là một mụ mối tìm đến đánh
tiếng cô con gái một vị trưởng giả trong vùng. Sau khi cùng mụ đi chợ
coi mắt, anh thấy cô gái đúng là một giai nhân mày ngài mắt phượng,
xem chừng thiên hạ khó có ai hơn. Mụ mối còn nói:
- Trưởng giả
đang lác mắt về sự giàu có của anh. Nếu anh muốn, tôi sẽ lo liệu chu toàn và
nhanh chóng.
Đê hết sức mừng rỡ,
bèn giao cho mụ mối và người hầu thay mình định liệu mọi việc. Quả
như lời mụ nói, không đầy một tuần, cô gái tuyệt sắc nọ đã trở thành vợ anh.
Nhưng anh đâu có ngờ vợ mình lại là một người xấu bụng. Lấy chồng, nàng chỉ muốn
giúp bố nàng khám phá cho ra cái bí quyết làm giàu nhanh chóng của chồng. Vì vậy,
sau khi về làm vợ Đê, nàng thường tỷ tê dò hỏi mọi việc. Nhưng Đê không muốn để
ai biết được điều bí mật của mình. Anh chỉ đáp giả lả cho qua trước những câu hỏi
tò mò của vợ. Viên ngọc quý anh luôn luôn cất vào một nơi kín đáo. Tuy vậy vợ
anh vẫn cố công dò la tìm hiểu không nản. Một hôm vợ mua rượu phục cho chồng uống
bí tỉ. Trong cơn say, anh quên hết mọi việc, có gì bí mật đều phun
cho vợ biết cả. Nhè lúc Đê nằm mê man, người vợ bèn lấy trộm viên ngọc, rồi lẻn
về nhà trưởng giả.
Khi Đê tỉnh dậy,
chàng thấy vắng bóng vợ. Đi tìm ngọc cũng không thấy đâu. Biết vợ mình đã lấy
trộm mất viên ngọc quý, chàng đành sang nhà trưởng giả mong lấy nghĩa lý làm
cho vợ hồi tâm. Nhưng không những vợ anh không chịu nhận việc lấy viên ngọc, mà
anh còn bị ông bà trưởng giả xua đuổi thậm tệ. Vừa mất ngọc vừa mất vợ. Đê buồn
quá đỗi, thất thểu ra về. Qua một ngôi đền, anh ghé vào nghỉ chân, rồi khi
nghĩ đến ngọc, anh khóc tức tưởi. Bỗng có một vị thần râu dài tóc bạc hiện ra
trước mặt hỏi:
- Làm sao con lại khóc?
Đê kể lại tình đầu,
không giấu giếm một tý gì. Vị thần bảo:
- Con đừng buồn!
Ta sẽ bày cho con một cách lấy lại vật quý.
Nói rồi vị thần bước
tới chỗ bình hoa trên hương án, bẻ một bông hoa trắng và một bông hoa đỏ, và
nói:
- Con hãy mang
bông hoa trắng này gài vào cửa nhà nó. Nhất định nó sẽ gặp chuyện không hay.
Lúc đó con sẽ dùng bông hoa đỏ để lấy lại viên ngọc.
Nói xong vị thần biến
mất. Theo đúng lời thần dặn, Đê bèn đem bông hoa trắng lén đến gài ở cửa sổ nhà
trưởng giả, chỗ buồng của vợ rồi ra về.
Lại nói chuyện vợ Đê bấy
giờ đang ngồi mân mê viên ngọc quý, chợt ngửi thấy mùi thơm ngạt ngào tỏa khắp
gian phòng. Theo mùi tìm kiếm, chẳng mấy chốc nàng đã thấy bông hoa gài ở cửa.
- Quái, làm sao
lại có thứ hoa thơm kỳ lạ thế này.
Vừa nói nàng vừa cầm
hoa lạ đặt vào mũi hít lấy hít để. Vợ chồng trưởng giả thấy mùi thơm cũng chạy
vào cầm lấy bông hoa xem và cũng đưa lên mũi thưởng thức mùi thơm. Nhưng
chẳng mấy chốc, họ cảm thấy đầu mũi ngứa ngáy, họ bèn ra sức gãi, nhưng càng
gãi mũi càng sưng, và dần dần mọc dài ra. Họ cùng la lên:
- Ôi! Cái hoa
này có ma. Mũi tôi làm sao lại thế này.
Ba người nhìn nhau
vô cùng hoảng sợ, vì thấy mũi của người nào người ấy không ngừng nhô thêm mãi.
Trước chúng còn dòm mồm, sau đã dài quá cằm. Nhưng chúng vẫn chưa chịu dừng.
Mũi vẫn thòng xuống quá ngực rồi quá bụng, và còn dài xuống nữa, xuống nữa, gần
chấm đất mới chịu thôi.
- Ôi! Xấu hổ
quá, trông như cái vòi voi!
Vợ Đê nước mắt đầm
đìa nghĩ đến nhan sắc có một không hai của mình trước đây. Cả mẹ lẫn con vội trốn
vào buồng tránh mặt kẻ hầu người hạ. Chỉ có trưởng giả lấy khăn che mặt, hối hả
bảo người nhà đi mời thầy thuốc. Nhưng khi nhìn thấy bệnh lạ, thầy thuốc nào
cũng lắc đầu:
- Cái mũi này của
cụ chỉ còn có nước cắt, nhưng cắt chưa chắc đã lành, nó chỉ làm xấu thêm và
nguy hiểm nữa là khác.
Hai ngày sau, Đê mới
chạy sang nhà bố mẹ vợ, trong bọc có thủ sẵn bông hoa đỏ. Khi thấy cái mũi dài
của trưởng giả, Đê không nhịn được cười, hiểu rằng đó là do sự mầu nhiệm
của bông hoa thần. Trước câu hỏi của Đê, trưởng giả kể lại đầu đuôi. Đê đáp lời:
- Cái đó không
có gì lạ. Nó do việc lấy trộm ngọc của vợ tôi mà ra. Nếu trả lại viên ngọc ấy
cho tôi, tôi sẽ có phép làm cho mũi ngắn lại và lành lặn như cũ.
Trưởng giả không còn
cách nào khác, đành giục con gái trả món bảo vật lại cho chồng. Sau khi đã nhận
đúng viên ngọc của mình, Đê bèn đưa bông hoa đỏ ra cho họ ngửi, chỉ trong chốc
lát, cái vòi dần dần co lại, co lại cho đến khi mũi trở lại nguyên hình như xưa.
Đê đưa vợ về, hai vợ
chồng từ đó sống với nhau hòa thuận, vui vẻ. Mỗi lần làng xóm có việc gì khó
khăn, họ lại cầu xin với Đê để nhờ viên ngọc giúp đỡ. Về sau, lúc Đê
đã già yếu, một hôm đang nằm trên giường bệnh, bỗng thấy con quạ năm xưa đến đậu
ở cửa sổ nói với vào:
- Trả ta viên
ngọc! Trả ta viên ngọc!
Nghe nói, Đê liền
thò tay xuống dưới gối lấy viên ngọc giơ ra cho quạ, nhưng chưa kịp trao thì quạ
đã nhảy vào chộp lấy ngọc trên tay rồi bay đi mất.
Hết.
KHẢO DỊ
Việt-nam còn có truyện Mẹ
con hoàng hậu bị dài mũi là một dị bản của truyện trên:
Có hai bố con nhà
kia, bố sắp chết dặn con mình chôn mình xuống ao trước nhà, ba năm sau tát ao
thấy cái gì thì cứ lấy mà dùng. Người con theo đúng lời dặn, tát ao được một
cái túi, một thắt lưng và một chiếc sáo. Túi càng giũ càng ra tiền bạc; thắt
lưng thắt vào, người tự nhiên nhẹ bỗng chạy nhanh như bay; sáo thổi lên, có nhiều
quan quân hiện ra xung quanh bảo vệ. Gặp dịp nhà vua kén rể, người con mang cả
ba thứ đó đến trổ tài. Anh dùng thắt lưng chạy vù đến kinh đô. Rồi trước mặt
vua, anh giũ túi ra một đống bạc. Khi người của vua xông lại, anh thổi sáo liền
có quân gia hiện ra canh giữ không cho lấy. Vua sợ, cho anh đính hôn với công
chúa, bảo công chúa và hoàng hậu đánh cắp các bảo vật rồi đuổi đi. Thất vọng,
anh đi hái củi để sống. Gặp một cây na, ăn thử một quả thấy ngứa mũi, càng gãi mũi càng dài, tới một nơi nọ khát nước, anh vục xuống một cái
ao giải khát, không ngờ nước ao ấy lại làm cho mũi anh ngắn lại như cũ. Anh lấy
những quả na và một lọ nước, đưa về kinh cải trang, rao bán cho vua. Mẹ con
hoàng hậu ăn na vào, mũi mọc dài thêm. Tìm thầy chữa, mũi càng dài thêm đến một
sải. Bấy giờ anh chàng đóng bộ một người con gái ăn mày xin vào chữa, bảo là phải
đánh vào người, đem phơi nắng ba ngày mới khỏi. Anh đánh công chúa trước, sau
đó bôi một tý nước, mũi có co lại. Qua ngày thứ ba, anh không bôi, chỉ nói: -
"Thế là không thể khỏi hẳn được, chắc là có phạm một lỗi gì đó, như lấy
cái gì của ai chẳng hạn". Công chúa thú nhận có lấy chiếc sáo, rồi thắt
lưng. Đưa trả, anh chữa thêm cho công chúa và nói: - "Còn gì nữa, trả cho
hết mới khỏi hẳn". Cuối cùng công chúa trả cái túi. Anh nói: - "Chúng
mày là đồ gian ác, phải chịu số phận dài mũi là đúng rồi bỏ
đi.".
Truyện của
Pháp: Túi tiền, cái còi và cái mũ:
Có ba anh em: một
người là đội, một người là cai và một người coi phu dịch, đều có nhiệm vụ luân
phiên gác rừng. Một hôm đến lượt người thứ ba. Đang gác bỗng thấy một bà già đến
nhà xin sưởi, anh nói: - "Đừng có vào, các anh tôi mà dậy thì chúng giết
bà mất". Bà già đáp: - "Ta sẽ cho anh một cái túi". - "Để
làm gì?" - "Hễ thò tay vào khi nào cũng có năm lu-i". -
"Đưa đây!". Anh cho bà già vào để được cái túi. Tối mai, đến lượt người
thứ hai. Chuyện cũng xảy ra như trên, nhưng lần này không phải túi tiền mà là một
cái còi, thổi vào có thể xuất hiện binh lính. Đêm khác lại đến lượt người thứ
nhất, nhưng lần này lại là chiếc mũ đưa đi bất cứ đâu.
Một hôm, người thứ
ba chơi bài với một công chúa. Công chúa có một tấm gương nhìn vào
có thế thấy được bài của đối phương. Thế là anh thua, mất cả túi tiền.
Trở về rừng gặp lại bà già, bà già hỏi tại sao mà buồn. Anh cho biết
sự thật, bà bảo mượn cái còi sẽ gỡ lại cái túi. Nhưng anh lại thua cay, mất
luôn cái còi. Bà già bảo đi mượn cái mũ, lại đến lượt mất cả mũ. Bà già bèn cho
anh mấy quả táo: - "Đây có năm quả, đem bán cho công chúa".
Công chúa mua táo, cho người nữ tỳ hai quả, mình ăn ba. Kết quả nữ tỳ mọc hai sừng
trên đầu, công chúa mọc ba. Gọi thầy thuốc đến cắt, càng cắt càng mọc khỏe. Lúc này bà già lại trao cho anh
hai chai nước: - "Đây, chai này làm mọc sừng, chai kia làm mất sừng,
anh liệu mà đến lấy lại các vật đã mất". Cải trang đến lâu đài, anh tự
xưng là lang y có thể chữa rụng các sừng. Anh hữu ý cho người nữ tỳ uống nước rụng
sừng, còn công chúa uống nước mọc sừng. Công chúa hỏi: - "Tại sao đối với
tôi, thuốc không công hiệu?". Đáp: - "Ấy, chắc có chuyện gì đó thuộc
về lương tâm". - "Không có". - "Thế thì tại sao một người
lành bệnh, một người lại mọc thêm. Phải thành thực hối lỗi mới xong". -
"À, tôi có lấy của người ta một cái túi quái ác". - "Đưa đây cho
tôi, cần phải trả lại cái gì không phải của mình". Anh chỉ cho công chúa uống
rụng một cái sừng sau khi nhận lấy cái túi. Rồi lại nói: - "Dường như chưa
hết tội lỗi". - "Ta có lấy một cái còi dơ bẩn", công chúa tiếp,
- "Đưa đây, phải trả lại chứ". - "Ừ thì trả". Anh lại cho uống
rụng sừng thứ hai. Lại nói như trên. Công chúa thú nhận: - "Ta có lấy cái
mũ thổ tả". - "Đưa đây". Nhưng khi lấy lại chiếc mũ, anh ba chân
bốn cẳng bỏ đi, mặc kệ công chúa với chiếc sừng còn lại.
Giống với các truyện
trên là truyện đồng bào Thái (Nghệ-an): Quả chuối tiêu kỳ lạ:
Có bốn cha con được
ông thần thưởng cho về nết không tham: một cái "nắp ép khẩu" có thể
làm ra gạo, một con dao cùn có thể hạ bất cứ cây rừng nào và một cái gậy có thể
đi bất cứ đâu; nhưng thần lại không cho biết tính mầu nhiệm của chúng. Hai người
anh từ khi thấy "nắp ép khẩu" làm ra gạo thì sinh lười và hư, trừ người
em siêng năng nên phát hiện ra sự mầu nhiệm của hai vật sau. Anh dùng
dao cùng với bố vỡ nương, lại dùng gậy đi đến cung vua, được công chúa yêu,
nhưng vua - bố công chúa - thấy anh thuộc dòng hèn hạ thì không bằng lòng, đòi
phải làm một con đường bằng gạo mới gả công chúa. Nhờ "nắp ép khẩu",
anh làm không khó khăn. Khi đánh hơi thấy anh có vật quý thì vua thuận gả,
nhưng lại ép anh rượu say để anh phun mọi bí mật. Rồi làm bộ không tin, vua bảo
anh mang đến làm thử cho xem. Thế là tiếp đó anh bị giam cầm, mọi bảo vật đều bị
tước đoạt. Nhờ người canh ngục giúp đỡ, anh thoát khỏi ngục lên rừng, không ngờ
bắt gặp một cây chuối tiêu có quả to kỳ lạ. Anh ăn một quả tự nhiên đầu mọc nhiều sừng.
Sau đó gặp một cây
cam có quả ăn vào thì sừng lại rụng. Anh bèn cải trang mang chuối về dâng vua
làm cho cả hoàng gia đều mọc sừng, trong cung rối rít cả lên. Anh lại đóng bộ
thầy thuốc vào chữa, và cũng như các truyện trên, cho bệnh nhân biết chỉ có bày
đàn cúng oan hồn chàng rể với những vật của nó thì mời hy vọng lành. Vua chỉ đưa
con dao cùn. Anh cho ăn một múi cam, sừng rút ngắn một tí. Anh làm bộ không chữa
nổi, bỏ về. Vua cuống quýt mang nốt hai vật kia ra trả, nhưng anh mắng cho vua
một trận rồi cưỡi gậy thần mà đi. Vừa xấu hổ, vừa uất ức, vua hộc máu mà chết.
Còn anh sau đó lấy được một cô gái khác nết na làm vợ.
Xem thêm các truyện khác tại đây:
-----
Comments
Post a Comment