Ở một huyện nọ có một chị góa chồng mặt
mày sáng sủa dễ coi, lại khôn ngoan lanh lợi. Thấy có đóa hoa xinh dễ vin dễ
hái, nhiều anh chàng thường ngấp nghé. Trong số những
người lui tới, có cả một thầy sãi, một xã trưởng và một quan huyện. Cả ba đều
dày công thả lời ong bướm, ai cũng tưởng mình lọt vào mắt xanh cô nàng. Thực ra
cô nàng chưa chút tơ vương. "Cả ba người đều có vai có vế, nhà ta từng đôi
ba phen nhờ vả, thật khó mà ngang nhiên cự tuyệt". Nghĩ vậy, chị ta vẫn
tiếp đãi cả ba rất ngọt ngào; trước những cái liếc mắt đưa tình, những câu bóng
gió, tuy chị không vồ vập, nhưng cũng không tỏ ra thờ ơ. Cả ba thấy thế tưởng
rằng cá đã cắn câu nên lại ra công theo đuổi. Tuy nhiên cuối cùng cô nàng cũng
buộc phải tỏ rõ thái độ, không thể giả lả qua ngày, nhất là đối với xã trưởng
là tay quyền thế trong làng, lại gần đường lui tới nên cứ săn đón luôn canh.
Chị ta bụng bảo dạ: - "Thật là đáng ghét, chúng nó bám lấy ta như đỉa đói.
Phải tìm cách cho cả ba một mẻ, không thể kéo dài mãi được".
Một hôm cô nàng đang ngồi ở nhà thì thầy
sãi ở đâu bước vào. Sau khi trầu nước, thầy sãi bắt đầu tỉ tê đòi được một buổi
hẹn hò. Chị ta đáp ngay: - "Thầy sãi muốn gì nào, tối nay có được
không?". Sãi ta như mở
cờ trong bụng: - "Ô thế thì hay quá! Có chắc như vậy không?". - "Chắc
như đanh đóng cột. Thầy nhớ đến chơi vào canh một nhé!". Sau khi thấy sãi
ra về, chị ta cũng lật đật chạy đi báo cho xã trưởng làm cho xã trưởng sướng
run lên vì cái tin đột ngột. Tiếp đó, đến lượt quan huyện cũng tràn ngập niềm vui
vì nhận được ở cô nàng một lời hứa chờ đợi từ lâu. Đêm hôm ấy, vào khoảng trăng
lặn, thầy sãi đã đến gọi cửa. Chị ta ra mở cho
vào. - "Trong nhà có ai không?" - Thầy sãi hỏi. Đáp: - "Không.
Cả nhà thiếp đều đi vắng". Sãi ta chỉ đợi có câu ấy bắt đầu lả lơi. Thấy
chị chàng không ra bộ cự tuyệt, sãi càng làm già. Nhưng giữa lúc thầy sãi sắp
lên giường thì bỗng có tiếng gọi cửa. Như gáo nước lạnh giội vào lưng, sãi ta
run lập cập. Người đàn bà làm bộ ngạc nhiên:
- Tiếng ai như tiếng thầy xã, chẳng
biết đêm hôm thầy tới đây làm gì? Nghe nói thế, thầy sãi lại càng cuống quýt,
nhờ người đàn bà chỉ cho một chỗ nấp. Cuối cùng thầy đành theo lời chỉ, chui
đại xuống gậm giường, vì nhà không có cửa sau.
Xong đâu đấy, chị ta mở cửa đón xã trưởng
vào. Sau những câu chào hỏi mời mọc, người đàn bà nói: - ''Nhân thể thiếp có
chút việc muốn hỏi thầy xã" - "Việc gì, cứ nói đi", xã trưởng
hỏi: - "Phận đàn bà con gái không biết phép vua lệ làng. Xin hỏi: như thầy
sãi bỏ chùa mà đi ve gái thì làng xử ra làm sao ạ?". Xã trưởng cười hề hề
đáp ngay: - "Ồ! Quân đó là đồ trốn xâu lậu thuế, bắt được thì đem chém
quách cho rồi, để làm chi!".
Cũng như thầy sãi, khi biết nhà vắng vẻ,
xã trưởng ta bắt đầu giở chuyện bài bây. Cô nàng cũng không ra vẻ cự tuyệt. Câu
chuyện đang đi vào mặn nồng thì thình lình lại có tiếng gọi cửa. Xã trưởng thất
kinh vì hắn nhận ra tiếng quan huyện. - "Chết nỗi, đêm hôm khuya khoắt,
chẳng biết quan đến đây làm gì? Làm sao bây giờ đây?". - "Thầy đừng
lo. Để thiếp tìm cho thầy một chỗ nấp". Cuối cùng xã ta cũng được dắt vào
buồng, ngồi ẩn vào một xó. Xong đâu
đấy, chị ta lại mở cửa
đón quan huyện vào. Sau khi
dọn trầu mời nước quan, chị ta hỏi: - "Thiếp có chút việc muốn hỏi
quan". - "À, việc gì đó cứ nói đi!", quan đáp. - "Bẩm quan,
như thầy sãi ban đêm bỏ chùa mà đi chơi gái thì nên xử vào lỗi gì?"
- "Ồ!". Quan cười đáp:
"Bắt được thì đánh cho năm roi, mười roi, rồi bắt phạt xâu cũng như đối
với dân sự vậy!".
Quan vừa đáp xong thì thầy sãi từ dưới gậm
giường lóp ngóp bò ra, lạy lấy lạy để, vừa lạy vừa nói:
- Bẩm quan lớn, ngài minh lắm: chứ
không như anh xã nấp trong kia thực là quá tay. Tội có như vậy mà anh ấy đòi xử chém.
Xem thêm các truyện khác tại đây:
Truyện 178. Cô gái lừa thầy
sãi, xã trưởng và ông quan huyện
KHẢO DỊ
Trong vở tuồng Nghêu Sò Ốc Hến cũng có đoạn kết đầy kịch tính như
truyện vừa kể. Ở vở tuồng này, nhân vật chính là Thị Hến góa chồng, làm nghề
buôn bán. Vì mua phải của ăn trộm, chị chàng bị Trùm Sò bắt lên quan. Nhờ có
chút nhan sắc, Thị Hến làm cho từ xã trưởng, đề lại đến quan mê như điếu đổ, và
cố lo chạy chọt cho thị được khỏi liên lụy để gây cảm tình. Theo lời hẹn của
Thị Hến, ở đây, xã trưởng đến trước. Ngồi chưa nóng chỗ thì đề lại đã tới gõ
cửa. Thị mở cửa đón vào sau
khi chỉ cho xã trưởng chỗ nấp dưới gậm giường. Ở đây cũng có một câu hỏi do Thị
Hến đưa ra cho đề lại giải đáp, nhưng đối tượng lại là xã trưởng: - "Xã
trưởng đêm hôm đi mò đàn bà góa thì luận tội gì?" - "Đem chém nó
đi!", đề lại trả lời. Đến lượt quan huyện gõ cửa, đề lại kinh hoàng rúc
dưới mớ dây khoai. Ngồi với quan, Thị Hến lại nêu câu hỏi vừa rồi. Câu trả lời
của quan là: "Chỉ đem phát lạc nó là đủ". Cũng như ở truyện cổ tích,
tác giả tuồng cũng mượn miệng xã trưởng và hành động lóp ngóp chui ra tạ ơn
quan cứu hắn để gây cười cho khán giả. Nhưng tuồng chưa dừng lại ở đó, còn cho xuất
hiện thêm hai nhân vật nữa là vợ quan và vợ thầy đề để tăng thêm tính phức tạp
và vui nhộn. Họ cùng đến nơi đập cửa đánh ghen. Kết cục quan chưa kịp chui xuống
gậm giường thì đã bị kéo cẳng lôi ra và bị vạch mặt chỉ trán cùng với đề
lại.
Truyện trên vốn có nhiều dị bản trong kho
tàng cổ tích của nhiều dân tộc từ Đông sang Tây, mỗi dị bản đều có nét độc đáo
của nó.
Trước hết là truyện của Trung-quốc: Khước Yêu.
Khước Yêu là một nữ tỳ của Lý Dữ ở Hồ-nam, người đẹp, giỏi từ
lệnh, quán xuyến công việc nhà chủ, được đối đãi tốt. Lý có bốn người con trai
đều muốn ghẹo Khước Yêu mà không
làm gì được. Một hôm vào tiết Thanh minh, Đại lang nắm lấy tay nàng buộc phải
cho mình gặp riêng. Nàng trao cho hắn một chiếc chiếu nhỏ dặn đêm khuya đến
đứng đợi ở góc Đông nam nhà sảnh. Tiếp đó lần lượt ba người em hắn đều hẹn hò
và buộc cho mình được gặp riêng. Cũng như đối với anh chúng, nàng cũng lần lượt
trao cho mỗi người một chiếc chiếu nhỏ, hẹn gặp không phải vào những giờ khác
nhau mà là cùng một giờ
ở quanh nhà sảnh. Đêm lại, người anh cả (Đại lang) đến trước nép vào một nơi để
đợi người con gái, thì chợt thấy ba đứa em của mình lần lượt đi vào, ai nấy đều
tìm chỗ nấp. Chốc sau, thấy Khước Yêu cầm đuốc tiến ra, mở cửa nhà sảnh, nói lớn:
- "Không biết các công tử đua
nhau đến tìm gì ở chỗ ở của gái hèn này?". Ai nấy đều quẳng chiếu che mặt bỏ chạy. Về sau không dám ghẹo nữa.
Hai truyện sưu tầm ở Bắc Ấn-độ:
1. Một người đàn bà đẹp, lương thiện, bị
một quan thượng (vi-dia) theo đuổi. Để có thể được gần gụi người đàn bà, quan
bảo vua rằng chồng nàng có thể lên rừng tìm bắt một con chim chưa ai thấy, gọi
là rang-ta-ti-ya. Vua muốn có ngay con chim lạ, bèn đòi anh kia đến, ra lệnh đi
tìm con chim theo lời quan thượng, giao hẹn nội một tháng phải có. Ở cung vua
về, anh kể lại cho vợ nghe. Vợ bảo:
- "Đừng đi, quan thượng muốn
giết anh đấy", lại nói: "Được, nếu thế thì tôi sẽ có một mưu còn sâu
hơn mưu của quan thượng"- Bèn bảo chồng đào một hố ở trong buồng, đặt
xuống đấy một vại đầy mật. Lại trải một tấm vải rộng trên giường, rải lên một
lượt bông chưa bật có nhiều màu. Xong việc chị chàng hẹn với quan đến nhà. Quan
vừa vào được một chốc sắp được vui thú, thì ở ngoài đã có tiếng đập cửa. -
"Có lẽ chồng tôi đã tìm bắt được chim đưa về", nàng nói với quan. -
"Xin chỉ cho một chỗ trốn". Người đàn bà dắt hắn vào buồng. Đang đi
thì hắn ngã vào vại mật, hắn nhờ nàng kéo lên và chùi hộ. Làm xong việc này
nàng bảo hắn lên nằm trên tấm vải trải ở giường và bọc lại như cái gói. Đoạn ra
mở cửa cho chồng vào, chỉ cái gói bọc và nói: "Đây là chim rang-ta-ti-ya".
Chồng mang cả bọc đến vua và nói: - "Tâu bệ hạ, đây là con chim mà quan
thượng mách. Nếu giội
nước vào thì màu nó còn lấp lánh đẹp hơn". Vua sai làm như lời. Nước chảy
đến đâu quan thượng lộ hình đến đấy. Vua cười, truất chức hắn mà cho anh kia lên thay.
2. Một ông vua theo đuổi vợ một người dân.
Một hôm đứng trước vua, thấy vua và quan thượng cười, anh cũng cười theo. -
"Mày cười gì đấy?", quan thượng hỏi. - "Không", anh đáp: -
"Không là cái quái gì? Mày hãy đi tìm cho được nó rồi đưa nó về đây. Vua
tán đồng, ra lệnh bảo phải đi tìm, không có không được. Anh buồn bã trở về kể
cho vợ hay. Vợ bảo rồi sẽ tìm cho, không khó. Bèn cho đào mấy hố trong buồng
của mình, đặt vào đó một thùng đầy nhựa. và ở một hố khác, một thùng đầy lông
chim. Rồi bảo chồng đến báo với vua là đã tìm được, mời vua đến vào một giờ
hẹn. Vua đến lả lơi với người đàn bà. Sau đó không lâu có tiếng đập cửa. Người
đàn bà hỏi: - "Ai?" - "Ta là chồng nàng" - "Sao lại
về?" - "Để lấy vũ khí". Nghe nói, vua sợ, hỏi: - "Trốn đâu
bây giờ?". Người đàn bà mở cửa
buồng thứ nhất cho vua vào. Vua rơi vào thùng nhựa. Nàng kéo lên và cho vào
buồng thứ hai, vua lại rơi vào thùng lông. Đoạn nàng ra mở cửa cho chồng vào, nói là mình
đã tìm hộ cho cái "Không", cái "Không" này không phải là
người cũng không phải là chim. Anh vực cái "Không" về cung, chẳng ai
hiểu đó là vua. Từ đó vua tởn đến già. Hai vợ chồng sống yên ổn.
Truyện của Tây-tạng đã có chép trong sách Can-jua
(Kandjour):
Ma-hăng-sa-đa, quan đầu triều, có một
người vợ rất đẹp và khôn ngoan tên là Vi-sa-ka. Nàng đã làm cho sáu quan thượng
thư mê mẩn. Mỗi người
đeo đuổi nàng với nhiều hứa hẹn mà không ăn thua. Cuối cùng Vi-sa-ka xin chồng
làm một chuyện cho chúng tẽn. Bèn bảo chồng đắp bệnh nằm nhà. Tin ấy đến tai
các quán thượng. Nàng gửi cho mỗi người một thư mời đến nhà vào giờ nọ giờ kia.
Trước đó nàng thuê làm sáu cái hòm lớn đặt vào sáu buồng khác nhau. Mỗi quan
đến giờ hẹn tới nhà nàng được tiếp ân cần và cứ đến lúc sắp được hưởng ơn huệ
cao nhất thì có tiếng gõ cửa và bị bỏ vào một hòm. Sáng dậy, nàng bắn tiếng là
Ma-hăng-sa-đa chết, mang đến cho vua sáu hòm của cải của chồng. Vua chưa hiểu
ra thế nào thì Ma-hăng-sa-đa đã tới cùng với vợ trang sức đầy hoa. Nàng kiện
các quan thượng. Sau đó các hòm mở ra. Ma-hăng-sa-đa kể cho vua hay mọi
việc và được vua khen ngợi.
Nguồn: “Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam – Nguyễn
Đổng Chi”
Comments
Post a Comment