Ngày xưa có một
người nghèo khổ quá. Ngày ngày ông ra bãi biển cố sức mò cua bắt ốc để lấy miếng
ăn, nhưng không bao giờ đủ. Thấy người ta sung sướng giàu có, ông ao ước được
như họ. Luôn luôn ông cầu Trời khấn Phật xin cho đỡ khổ một tí, dù có bị giảm
tuổi thọ đi bao nhiêu cũng được. Ông cầu khấn như thế trong ba năm liền. Tuy
không thấy thân phận khá hơn chút nào nhưng ông vẫn kêu xin không mỏi.
Một hôm, trong khi
đào cua ở một cái hang, ông bỗng bắt được một thỏi gì vuông vuông nằng nặng và
sáng chói. Vừa lạ vừa mừng, ông mang về hỏi hàng xóm. Người hàng xóm
cho biết đó là vàng. Mừng quá ông lại cố công đào tìm thêm nữa. Kết quả được
cả thảy mười thỏi vàng. Ông hết lời cảm tạ Trời Phật. Ông định giấu kĩ rồi đưa
về quê tậu ruộng làm nhà và lấy một người vợ. Không ngờ người hàng xóm không giữ
kín miệng, nên tin đồn được vàng lan đi rất nhanh. Một tên trọc phú ở gần đó vừa
nghe thế, vội tìm đến làm quen. Hắn dùng những lời đường mật gạ đổi ruộng đất của
hắn để lấy vàng. Thấy ông chưa có vợ, hắn gả em gái cho. Nghe bùi tai ông vui
lòng kết thân với hắn. Từ đó, ông làm ăn ngày một khấm khá: có vợ đẹp, có ruộng
cày, có nhà cửa, cuộc sống rất dễ chịu. Nhưng do mưu mô xảo quyệt của
tên trọc phú, cuối cùng mười thỏi vàng về tay hắn cả.
Tuy vậy, tên trọc
phú nuốt số vàng không trôi. Tin đồn "một người bắt cua được vàng"
bay nhanh đến tai mọi người, và đến tai một viên quan huyện. Nghe nói vàng về
tay một tên trọc phú, viên quan huyện không kìm được lòng ham muốn. Hắn gọi lão
trọc phú đến tư thất và gạ chia cho mình một nửa. Nhưng gã trọc phú đời nào lại
chịu mất không như thế. Viên quan đành giận để bụng. Nhân bắt được một đám cướp
lộn, hắn bèn bảo chúng khai vu cho tên trọc phú và do đó hắn ép y vào tội
"thông phỉ". Trọc phú bị kìm kẹp đánh đập rất khổ cực, đành phải nhả
của ra để mua lấy sự yên thân. Cuối cùng không những 10 thỏi vàng nọ lọt vào
tay viên quan huyện mà nhiều tiền gạo khác của hắn cũng đội nón ra đi để đấm
mõm bọn hương lý, bọn sai nha, v.v...
Lại nói chuyện viên
quan huyện chỉ dùng một mẹo nhỏ mà chiếm được số vàng lớn thì mừng quá. Hắn sai
con cùng với một người lão bộc bí mật đem số vàng đó về quê để tậu thêm ruộng đất.
Nhưng đứa con của hắn là một tay có máu me cờ bạc. Trong khi đi thuyền,
thấy có canh bạc to, hắn định đem một số ít vàng của bố để mong "dậy
hóa". Mặc dầu người lão bộc can gián hết lời, hắn vẫn không
nghe. Quả nhiên chỉ trong một đêm hắn thua hết cả chẳng còn một đồng dính túi. Thế là bao nhiêu vàng của viên quan huyện tự nhiên lọt vào tay một
lão lái buôn. Nhờ ngón cờ gian bạc lận, lão lái buôn và một tên đồng
đảng đã vét sạch bàn, và qua ngày hôm sau hai người hí hửng mang số tiền chiếm
được một cách khỏe khoắn, trong đó có 10 thỏi vàng của con quan huyện về
nhà, mặc kệ kẻ mất của kêu trời khóc đất.
Không ngờ hôm đấy có
bốn tên ăn cướp đang lảng vảng ở khu rừng gần đấy. Thấy có hai người bộ hành
mang tay nải nặng đi qua, chúng bèn đuổi theo không rời một bước. Khi hai con mồi
đến chỗ vắng, chúng nhảy xổ ra giết chết và cướp lấy tay nải. Nhìn thấy những
thỏi vàng sáng chóe, chúng mừng rú lên, vội chia nhau, cứ hai đứa năm thỏi, còn
số tiền lẻ bạc vụn thì giao cho hai đứa trong số bốn đứa, đi mua rượu thịt về
chén một bữa.
Lại nói chuyện hai
tên cướp được cử đi chợ tự nhiên sinh lòng tham, muốn chiếm lấy tất cả số vàng
để chia nhau mỗi đứa năm thỏi, chả cần phải cắt phải chặt, cân đi lường lại mất
công. Chúng bỗng nảy ra một kế là mua thuốc độc bỏ vào rượu cho hai tên kia uống.
Thế là hai đứa vào chợ ăn uống no say, đoạn mua bún lòng và rượu có pha thuốc độc
mang về.
Trong khi đó thì hai
đứa ở nhà cũng bàn mưu tính kế để độc chiếm số vàng. Cuối cùng chúng quyết định
chờ cho hai tên kia về đến nơi, bất thình lình mỗi đứa cầm dao hạ thủ một tên.
Và rồi chúng làm y như lời chúng đã bàn. Vừa đi chợ về đến nơi, hai đứa kia đã
bị mỗi đứa một nhát dao vào lưng ngã vật ra. Xong việc, hai tên còn lại mới giở
rượu thịt ra đánh chén. Nhưng chỉ một lát, sau khi rượu ngấm, chúng cũng vật vã
và nằm chết luôn bên cạnh.
Mười thỏi vàng bỗng
trở nên vô chủ. Nhưng chỉ nội ngày hôm đó, một người khách thương tình cờ đi
qua chỗ nọ đã nhanh tay chiếm lấy làm của mình. Được món của lớn bên cạnh những
xác chết, hắn vội vã tìm về thuyền, và mặc dầu chưa cất được hết
hàng, hắn đã sai nhổ neo vượt vội để tránh mọi lôi thôi xảy đến.
Thuyền đi ra biển đến
ngày thứ hai thì tự nhiên có một cơn bão nổi lên rất dữ dội. Cột buồm bị gãy và
thân thuyền bị sóng đánh vỡ làm nhiều mảnh. Tất cả mọi thứ đều chìm xuống đáy
biển hoặc lọt vào bụng cá. Duy chỉ có một số người ôm được ván và nhờ sóng đánh
dạt vào đất liền. Trong số đó có cả người khách thương. Khi được người dân địa
phương cứu cho hồi tỉnh, hắn chép miệng than thở:
Của trời, trời lại lấy
đi,
Giương đôi mắt ếch
làm chi được trời.
Hết.
KHẢO DỊ
Truyện này có nhiều
nơi kể khác nhau, hình như nguồn gốc của nó là một phật thoại. Ở một phật thoại
Việt-nam Sự tích mười tám ông Phật La hán có những tình tiết tương tự:
Một người đàn bà đẻ
được mười tám người con trai, lớn lên chúng rủ nhau đi ăn cướp. Hồi đó có một
phú trưởng giả hay bố thí, nhất là đối với học trò nghèo. Một hôm có một anh học
trò đến xin tiền, phú trưởng giả cho luôn một lúc 50 quan và còn cho mượn ngựa
trở về, hẹn lúc đến nhà cứ thả ngựa ra là ngựa sẽ tìm về chuồng cũ. Bất ngờ đi
được nửa đường, ngựa sinh chứng, không chịu đi nữa, quẳng người và tiền xuống rồi
quay trở về. Anh học trò chưa biết tính thế nào, bỗng có bốn tên ăn cướp đến
đánh chết, đoạt lấy của. Như chuyện trên, chúng chia nhau mỗi người 10 quan còn
10 quan cắt hai đứa đi mua rượu thịt. Kết cục cũng giống như trên, hai đứa bị đồng
lõa đâm chết, còn hai đứa kia uống rượu có thuốc độc cũng chết nốt.
Thấy ngựa trở về quá
sớm, phú trưởng giả sinh nghi mới sai người nhà đi tìm. Khi biết được sự thật,
phú trưởng giả suy tính: "Năm mươi quan làm chết năm mạng, vậy trong nhà
mình có 300 ngàn quan thì sẽ làm chết bao nhiêu người mà kể". Bèn sai người
mang tiền lên thuyền chở đi đổ sông. Vừa gặp mười tám tên ăn cướp đến toan cướp,
họ kể đầu đuôi cho hay. Mười tám người kịp ăn năn liền nhảy xuống sông chết một
lượt. Phật đưa lên Nát-bàn thành mười tám La hán.
Người Triều-tiên có
truyện Ba anh em:
Có ba anh em rủ nhau
đi kiếm nhân sâm về làm giàu. Họ đào được nhiều lắm. Ngốt lên vì của, hai thằng
anh giết ngay em thứ ba. Đoạn mỗi đứa nghĩ cách giết đứa kia để độc chiếm nhân
sâm. Anh cả bảo: "Chú về mua rượu đến đây ta uống, tôi ngồi chờ". Em
mang rượu tới, anh bất thình lình giết ngay, rồi một mình ngồi uống rượu. Không
ngờ rượu có thuốc độc vì đứa em đó cũng toan hại anh. Thế là cả ba đều chết,
còn số nhân sâm vô chủ. Từ đó người ta cho rằng tình nghĩa anh em là quý hơn cả
nhân sâm hay tiền bạc.
Xem thêm các truyện
khác tại đây:
-----