Ngày ấy vào đời
nhà Trần có một cụ đồ nho ở xã Quang-liệt tên là Chu An. Học vấn của cụ sâu và
rộng. Cũng vì tiếng tăm của cụ truyền khắp mọi nơi nên học trò xa gần đến học rất đông.
Về sau nhà vua nghe
tiếng, vời cụ về kinh giao cho trông nom trường Quốc tử và dạy thái tử học. Cụ
để nhà lại cho vợ con rồi đi nhậm chức. Nhưng được hơn một năm đã thấy cụ chống
gậy trở về. Cụ bảo mọi người rằng: - Ta không thể chịu được bảy tên
quyền thần dối vua hại nước!
Từ đó người ta thấy
cụ trở lại nghề dạy học. Lần này những người đến xin "Nhập môn" đông
vô kể. Cả một cái gò cao ở xóm Văn phải dựng thêm ba bốn mái nhà nữa mới đủ chỗ
để chứa học trò. Nhà trong xóm chật ních những anh đồ nho, đủ mặt người kinh,
người trại. Đó là chưa kể những người ở quanh vùng hàng ngày cơm đùm cơm gói đi
về học tập. Trong số học trò của cụ có hai anh em con vua Thủy. Nghe tiếng
cụ đồ, vua Thủy cũng cho con lên học. Ngày ngày hai anh em đến bờ sông trút lốt
thuồng luồng ở nước rồi lên đất, nói năng, cử chỉ không khác gì người trần.
Một hôm cụ đồ đang
chấm bài thì anh trưởng tràng đến kể cho biết rằng sáng hôm nay, khi chưa rõ mặt
người, anh có việc đi chợ huyện đến cầu Bưa tình cờ dưới sông có hai người đi
trên mặt nước tiến vào bờ: - Đúng là hai anh em nhà Gàn thầy ạ! Con đầu tiên sợ nhưng cũng cố đi theo. Quả
nhiên họ vào đây. Thầy bảo bây giờ nên làm thế nào?
Cụ đồ gật gù
đáp:- Con cứ để yên mặc họ, con ạ! Nếu là quỷ thần mà họ chuộng
đạo thánh hiền thì lại càng hay chứ sao!
Năm ấy vùng
Thanh-đàm trời làm đại hạn. Suốt từ cuối năm ngoái cho đến tháng Hai năm nay
không có lấy một giọt mưa. Đồng ruộng nứt nẻ. Mấy đám lúa, đám ngô cứ héo dần.
Thấy mọi người nhao nhác, cụ đồ sốt ruột không kém. Một chiều kia sau
buổi học, cụ đồ lưu hai anh em chàng Gàn ở lại rồi bảo: - Thầy
muốn các con thương đến dân một chút.
Hai anh em là bộ ngơ
ngác không nói gì. Thấy họ còn giấu mình, ông cụ nói:- Các con bất tất
phải giấu. Thầy đã biết cả. Bây giờ đây chỉ có các con là cứu được dân sự.
Các con hãy làm mưa cho họ nhờ.
Hai anh em đưa mắt
nhìn nhau, hồi lâu bảo cụ: - Dạ, nhưng hiềm vì sông hồ đều có lệnh
"phong bế" cả thì lấy đâu ra nước bây giờ.
Ông cụ khẩn khoản: - Các
con nghĩ thử xem có thể lấy nước ở đâu được không. Không cứu được nhiều thì ta
hẵng tạm cứu ít vậy!
Hai anh em ngần ngừ
hồi lâu rồi chỉ vào nghiên mực đặt trên án thư, bảo cụ đồ:- Dạ, oai trời
thì rất nghiêm nhưng lời của thầy thì rất trọng. Chúng con xin vâng lời thầy.
Chúng con sẽ dùng nước ở nghiên mực này tạm thấm nhuần trong một vùng vậy.
Cụ đồ mừng rỡ chạy lại
án thư bê cái nghiên mực lớn còn đầy mực và cả quản bút lông của mình thường
dùng, đưa cho họ. Hai anh em đỡ lấy rồi cả ba người cùng tiến ra bờ sông. Đến
nơi họ xắn ống tay áo rồi sau đó em bưng nghiên mực, anh cầm quản bút nhúng mực
vẩy lên trời nhiều lần. Đoạn họ vứt cả nghiên lẫn bút xuống nước, cúi vái cụ đồ
rồi biến mất.
Đêm hôm ấy quả nhiên
mây mù tối tăm rồi mưa một trận như trút. Cụ đồ vừa mừng vừa sợ, suốt đêm chạy
ra chạy vào không ngủ. Sáng dậy, điều mà ai nấy đều lấy làm lạ là nước chỉ lênh
láng suốt mấy cánh đồng trong vùng Thanh-đàm mà thôi. Hơn nữa sắc nước chỗ nào
chỗ nấy đều đen như mực. Trận mưa đêm hôm đó quả cứu vớt được biết bao nhiêu là
ruộng lúa, ruộng ngô và các hoa màu khác. Dân trong vùng Thanh-đàm lại vui vẻ
như xưa.
Nhưng trong lúc đó ở
thiên đình, các thiên thần đều lấy làm lạ về một trận mưa bất ngờ. Ngọc Hoàng nổi
giận sai một thiên thần đi bắt cho được thủ phạm trị tội. Và cả hai
anh em đều không thoát được khỏi lưới trời nghiêm ngặt: cả hai đều rơi đầu dưới
lưỡi búa của thần sét.
Xác của họ hiện
nguyên hình là hai con thuồng luồng song đầu một nơi mình một nẻo, giạt vào gậm
cầu Bưu. Cụ đồ nghe tin rất thương xót. Cụ khóc và cụ bắt tất cả học trò đưa
đám chôn hai con thuồng luồng. Khăn áo hôm ấy trắng phau cả một bờ sông. Xác
hai con vật được chôn cất một cách tử tế ở bên trên cầu và cũng đắp thành nấm
như mộ của người.
Cái nghiên mực của cụ
đồ Chu An sau đó trôi về làng Quỳnh-đô làm đen cả nước cái đầm ấy, ngày nay người
ta vẫn quen gọi là đầm Mực. Còn quản bút thì trôi về làng Tó cho nên cho nên
các cụ thường truyền rằng nhờ thế làng Tó tức làng Tả Thanh-oai bây giờ mời có
lắm người học hành đỗ đạt. Còn chỗ ngôi mộ hai con quái vật tức hai anh em
thuồng luồng sau đó người ta lập miếu thờ ngày nay còn có tên là miếu Gàn.
Xem thêm các truyện
khác tại đây:
-----