Ngày xưa có một anh
chàng ngốc nghếch đần độn. Từ ngày có vợ, vợ anh thấy chồng ăn không ngồi rồi
ngày này sang tháng khác, thì không được vui lòng. Cho nên một hôm, nàng thủ thỉ:
- Ngồi ăn núi lở.
Anh phải đi làm một nghề gì nuôi thân, nếu không thì khó mà ăn ở với
nhau được lâu dài.
Ngốc ta đáp: -
"Tôi chữ nghĩa đã không có, đi cày thì dở, làm thợ thì dốt, biết làm nghề
gì đây?". - "Đi buôn vậy!" - người vợ trả lời. - "Tôi sẽ
đưa tiền cho anh để anh đi buôn". - "Buôn gì?". - "Cái gì
có lãi thì buôn. Đầu thì buôn vịt buôn gà, sau thì buôn gỗ làm nhà
cũng nên".
Mấy hôm sau Ngốc ta
cầm tiền ra đi. Nhớ tới câu dặn của vợ, nên anh có ý đi buôn vịt. Qua một thôi
đường, anh nhìn thấy có một bầy vịt độ một chục con đang kiếm ăn trên mặt đầm.
Không biết đó là vịt trời, anh quyết tâm đi tìm chủ bầy vịt để hỏi mua. Gặp một
đám trẻ chăn trâu đang chơi trên bờ đầm, anh ghé lại hỏi: - "Vịt của ai đó?".
Bọn chúng hỏi lại: -
"Ông hỏi làm gì?" - "Ta muốn mua buôn". Thấy có người hỏi
trớ trêu, bọn chúng đáp liều: - "Vịt ấy là của chúng tôi. Nếu ông mua được
cả, chúng tôi bán rẻ mỗi con năm tiền, mười con vị chi là năm quan". Nghe
chúng cho biết giá rẻ, Ngốc ta không ngại ngần gì nữa ngồi xuống xỉa tiền ra trả.
Biết là gặp phải anh ngốc, bọn chúng nhận lấy tiền, chia nhau, rồi bảo anh: -
"Đó, bầy vịt bây giờ là của ông. Ông ngồi đây mà canh, đến chiều
lại lùa chúng về". Đoạn chúng mỗi đứa cưỡi trâu đi một ngả. Ngốc ta ngồi lại
bờ đầm canh chừng vịt. Chưa quá trưa, anh định lội xuống nước để lùa vịt về thì
bầy vịt nhác thấy hóng người, bay vụt lên trời một chốc mất biến. Ngốc ta tưng
hửng, đành trở về kể lại với vợ.
Vợ tiếc của mắng cho
chồng một trận nên thân rồi bảo:
- Đó là vịt trời giống
hệt vịt nhà, nhưng nó biết bay. Sau này trước khi mua muốn biết vịt biết bay
hay không, anh cứ giơ gậy lên dứ vào chúng là biết ngay!
Mấy ngày sau chàng
Ngốc lại cầm tiền ra đi. Đến chợ thấy có người bán ba con lợn con. Lợn được thả
trong một cái rặc quây thành vòng tròn, bờ thành không cao lắm. Anh
sà vào hỏi mua. Nhớ lại lời vợ dặn, nên trước khi trả tiền, anh giơ gậy lên dứ
vào mấy con lợn. Mấy con lợn thấy vậy sợ quá nhảy tót ra ngoài rặc, rồi chạy
vào bụi mất cả. Người hàng lợn bèn nắm lấy áo anh bắt vạ. Có bao nhiều liền vốn
mang đi, anh phải lấy ra đền. Xót của, anh mếu máo về kể chuyện lại
cho vợ nghe. Vợ lắc đầu:
- Khốn nạn! Mấy
con lợn thì làm gì biết bay mà phải dứ. Anh cứ mua đưa về đàng hoàng chả phải
thử làm gì mất công.
Ít ngày sau anh lại
mang tiền đi. Lần này anh mua được một gánh nồi đất. Nhớ lời vợ dặn anh cứ gánh
nồi đi nghênh ngang giữa đường. Người đi đường gặp anh đều phải tránh xuống ruộng.
Không ngờ hôm ấy có một bầy trâu đến mấy chục con được chủ lùa đi ăn. Đường hẹp,
trâu không biết tránh nên va vào gánh nồi của anh vỡ gần hết. Anh về kể lại với
vợ. Vợ bảo:
- Chết nỗi. Nồi
là vật dễ vỡ, gặp trâu bò hay con vật nào khác thì ta phải tránh đi lối
khác, hoặc cho cho chúng đi qua sẽ gánh về cũng không muộn.
Ít lâu sau nữa, anh
lại đi buôn. Lần này anh mua được một gánh vôi đá mới nung. Gánh về dọc đường
anh thấy có một con chuột chết nằm chính giữa mặt đường. Nhớ lời vợ dặn, anh lẩm
bẩm: - "Chà chà, có con vật này nằm cản đường ta phải tránh nó mới được!".
Nghĩ vậy anh không dám bước qua con chuột, bên lội xuống ruộng nước để tránh.
Nhưng không ngờ nước
ở đấy hơi sâu, vôi đá chạm phải nước tự nhiên sôi lên ầm ầm, anh hoảng quá vứt
cả gánh mà chạy. Về nhà anh khóc lóc kể lại cho vợ hay. Người vợ giẫm chân kêu
trời, đoạn bảo anh:
- Quả là không
ai ngu ngốc bằng anh. Thôi bây giờ tiền trong nhà chẳng còn một đồng để buôn với
bán nữa rồi. Ngày mai anh tìm cách gì kiếm lấy ít quan mà tiêu.
Hôm khác, Ngốc ta bỏ
nghề buôn, quyết định làm nghề ăn trộm. Chờ tối đến, anh lẻn vào nhà một người
nọ trong lúc họ còn ngủ say. Cuối cùng anh cũng lần mò lục tìm được một số tiền.
Nhân trong nhà đèn chưa tắt, anh đưa đến gần để đếm và nhờ tinh mắt anh phân biệt
được mấy đồng "xoèng". Anh liền tìm đến chỗ chủ nhà ngủ, lay họ dậy
và nói:
- Dậy! Dậy mà đổi
tiền xấu!
Chủ nhà đang ngủ
ngon giấc sực tỉnh, thấy trong nhà có kẻ lạ mặt bèn hô hoán lên: - "Bắt, bắt
lấy nó!". Ngốc ta hoảng hồn bỏ cả tiền mà chạy, may thoát được. Về được đến
nhà, anh kể lại cho vợ nghe. Vợ bảo:
- Trời ôi! còn
đổi mấy chác mà làm gì. Thôi mai đi kiếm ít gạo, về ăn, nhà chẳng còn hột nào nữa.
Tối hôm sau Ngốc ta
lại đi ăn trộm. Anh cũng đào ngạch vào được nhà nọ một cách dễ dàng. Nhớ lời vợ
dặn nên anh không chú ý đến những cái khác mà chỉ đi tìm gạo. Nhưng những chỗ mà
anh sờ soạng đều chứa thóc là thóc, chẳng có hạt gạo nào. Sẵn có cối xay gần
đó, anh bèn đổ thóc vào xay. Tiếng xay lúa ầm ầm làm cho nhà chủ tỉnh dậy. Khi
họ xông tới toan bắt, anh may mắn lại chạy thoát. Về kể lại với vợ, vợ kêu lên:
- "Ngốc ơi là ngốc! Thôi mai thì thấy gì lấy nấy, cứ đưa về đây, chẳng cần
phân biệt gì nữa".
Tối hôm sau, Ngốc lại
lọt vào một nhà khác. Anh vừa vào đến sân đã thấy nhiều thứ đồ đạc nhắm chừng
có thể lấy được. - "Hừ, vợ ta dặn có gì lấy nấy chẳng cần phải đào ngạch
vào nhà làm gì cho mất công".
Nghĩ vậy anh nhặt nhạnh
đủ thứ chất một gánh nặng quảy về nhà. Vợ thắp đèn lên xem thì hóa ra toàn là
chổi cùn, rế rách, đòn ghế, gỗ vụn, cào tre, cuốc gãy, lại có cả một nồi nước
giải. Vợ chắt lưỡi hồi lâu rồi bảo chồng:
- Thôi! Mai đừng đi
ăn trộm nữa mà có ngày chết oan. Anh cứ chịu nhục làm nghề ăn xin, may ra
được miếng gì bỏ vào miệng nuôi lấy tấm thân là được rồi.
Mấy hôm sau, anh
nghe lời vợ làm nghề nghiệp mới. Gặp một ông quan ăn mặc sang trọng đang đi dạo
anh bước đến ngửa tay xin ăn. Nhưng vừa mở miệng nói mấy câu
học được: - "Lạy ông đi qua, lạy bà đi lại..." thì có hai tên lính
theo hầu quan đã bước tới quất roi vào đít.
Để khỏi ăn thêm đòn,
anh ba chân bốn cẳng bỏ chạy. Về kể lại với vợ, vợ bảo anh:
- Đó là ông
quan, đừng có đụng đến mà chết. Đi xin thì tìm chỗ đông người, không xin được
người này thì còn người khác thế nào cũng được ăn.
Hôm sau anh đi xin gặp
một đám ma. Nhớ lời vợ dặn anh sà vào chỗ đông người đang xúm xít
khóc than ở sau linh cữu rồi ngửa tay xin hết người này đến người khác. Nhưng
anh đã chẳng được gì mà lại còn bị mắng chửi đuổi đánh. Anh về kể lại với vợ. Vợ bảo:
- Đó là
đám ma, anh cứ đi theo "ô hô" ít câu là sẽ được
người ta cho ăn.
Ít hôm sau, anh ra
đi lại gặp một đám đông người khác. Không biết là đám rước dâu, anh làm theo lời
vợ dặn, đuổi theo đám đông vừa đi vừa bụm mặt nấc lên mấy tiếng
"ô hô!". Những người trong đám rước dâu cho là anh cố ý làm cho họ
xui xẻo, liền hò nhau đánh đập tới tấp.
Bị đòn đau, nhưng
anh cũng cố giật ra được chạy về. Sau khi kể cho vợ nghe, vợ bảo:
- Đó là đám cưới.
Anh chỉ cần đi theo nói mấy câu "tốt đôi, tốt đôi" là có ăn rồi.
Ít hôm sau anh lại
đi. Gặp một đám đông người đang chữa cháy. Nhớ lời vợ dặn anh đến gần, mồm nói
lia lịa: "Tốt đôi! Tốt đôi!". Thiên hạ cho anh là thủ phạm đốt nhà vì
"tốt đôi"' nói lái là "tôi đốt", liền bắt anh trói lại
nện cho một trận, lại định giải lên quan. Anh phải vất vả lắm mới lạy lục xin
thả cho về. Về nhà anh kể lại cho vợ nghe. Vợ bảo:
- Đó là đám
cháy. Thấy vậy anh cứ múc nước dội vào rồi người ta sẽ thưởng công cho.
Mấy hôm sau anh lại
đi. Gặp mấy người thợ rèn đang hì hục đập trên đe một thanh sắt nung
đỏ. Anh bèn múc một vò nước đến dội vào sắt, vào bể lửa nhà thợ rèn. Thấy chuyện
trớ trêu, cả mấy người thợ quăng búa xúm lại giã cho một trận nhừ đòn rồi mới
cho về. Về nhà anh mếu máo kể cho vợ hay. Vợ bảo:
- Đó là những
người thợ rèn sắt. Anh cứ xông vào quai búa với họ là họ sẽ cho ăn.
Ít lâu sau nữa anh lại
đi. Lần này Ngốc cũng tìm đến một đám dông người. Thấy có mấy người
đánh nhau, chẳng nói chẳng rằng anh hùng hổ xông vào giơ tay thụi người này, co
cẳng đá người nọ. Mấy người đánh nhau tuy đang la hét giận dữ, nhưng thấy một
người lạ vô cứ đánh đá mình, bèn bỏ đánh nhau, quây lại thụi cho anh những quả
bằng trời giáng. Anh đau điếng chạy về kể lại về vợ. Vợ bảo:
- Đó là đám
đánh nhau. Anh hãy can người ta ra miệng nói "dĩ hòa vi quý" không
khéo được người ta rủ rê chè chén cũng nên.
Ít lâu sau anh lại
đi, gặp một đám đông người khác. Thì ra họ đang xem hai con trâu húc nhau chí tử.
Ngốc ta nhớ lời vợ dặn, chạy vào cố sức vỗ về can hai con vật, miệng
nói: - "Thôi thôi dĩ hòa vi quý, đừng báng nhau nữa". Nhưng không may
cho anh, trong lúc đổi thế, một con đã húc nhằm vào người anh làm anh thủng bụng chết.
Thế là hết đời anh
chàng ngốc.
Hết.
KHẢO DỊ
Một số người khác ở
Quảng-bình kể đoạn cuối của truyện này là không phải Ngốc gặp hai con trâu húc
nhau mà là hai con hổ cắn nhau. Anh cũng nhớ lời vợ dặn, xông vào can ra, cuối
cùng bị hổ ăn thịt. Nguyễn Văn Ngọc có truyện kê Tù lì tám tiền, gần
như là một dị bản của truyện trên, nhưng ở đây không có việc Ngốc đi buôn và đi
ăn trộm:
Một chàng Ngốc thấy
vợ ở cữ thì thương, luôn luôn đến bên giường hỏi vợ ăn gì để mua. Hỏi mãi, vợ bực
mình, đáp: - "Ăn gì? ăn cái con tù lì". Kiếm được tám tiền Ngốc liền
ra đi. Đến chợ hỏi khắp nhưng chẳng ai bán tù lì cả.
Đi nhiều nơi không
tìm ra, trở về, mệt quá, thấy sông bèn cởi khố xuống tắm. Tắm xong bước lên,
thì khố đã bị mất. Bèn cứ trần truồng đi tìm khố. Từ đây diễn biến gần giống với
truyện trên. Gặp đám ma thấy có ngọn cờ, Ngốc ta tưởng là khố của mình bèn đến
đòi. Tang gia cho là láo xược bèn đánh cho một trận. Ngốc bỏ chạy về kể lại với
vợ. Vợ thương hại, bảo: - "Phải chi anh vào "ô hô" mấy tiếng sẽ
được người ta mời mọc". Hôm sau Ngốc lại đi mua tù lì, gặp một đám rước
dâu. Nhớ lại vợ dặn bèn đến "ô hô" ba tiếng. Lại bị đánh.
Về, vợ bảo: -
"Phải chi mang trầu cau đến mừng "tốt đôi" thì sẽ được mời ăn cỗ".
Hôm sau cũng gặp một
đám cháy nhà, bèn kiếm cơi trầu đến mừng tốt đôi. Chủ nhà tưởng nói
"tốt đôi" là "tôi đốt", bèn đánh, định trói đưa lên quan.
Về, vợ hảo: -
"Phải chi lấy cuốc cào giúp người thì sẽ được ăn".
Hôm sau gặp đám đánh
nhau, Ngốc sẵn cuốc, cuốc vào cả hai người, lại bị đánh. Về, vợ bảo: - "Nếu
gặp đám đánh nhau thì nên lánh cho xa kẻo mang họa". Hôm sau gặp hai chim
cu chọi nhau, Ngốc chạy ù một mạch về nhà. Vợ nghe kể lại, bảo:
- "Hoài của. Phải
chi bắt về làm thịt đánh chén".
Ngốc tiếc, đi tìm
chim, lạc lối lên rừng, thấy hổ mẹ đang giỡn với hổ con, bèn đến toan
bắt, may có bọn thợ săn cứu khỏi hổ vồ (có người kể là Ngốc bị hổ ăn thịt). Ngốc
lại đi tìm mua tù lì, gặp một người bán mèo không ai mua nên xách về.
Thấy Ngốc chạy theo hỏi mãi bán con gì, người kia bực mình đáp: "Bán cái
con tù lì". Thế là Ngốc đưa cả tám tiền để mua cho được. Dọc đường về gặp
ao bèo lại xuống tắm. Sợ mất khố như lần trước, nhưng lại không biết để đâu cho
khỏi mất, bèn buộc khố vào mèo. Tắm xong lên bờ chẳng thấy "tù lì" lẫn
khố. Lại chạy, gặp ai cũng hỏi: "Tù lì của tôi". Chạy theo bờ sông một
quãng, Ngốc nhìn xuống thấy bóng của tù lì dưới nước, toan nhảy xuống bắt. Nhờ
một em bé cho biết là con vật còn ở trên cây cùng với cái khố. Anh mừng
quá trèo lên, đưa về. Đến nhà reo lên là đã mua được tù lì. Vợ bật cười. Từ đó
người ta cũng gọi con mèo là con tù lì (hay cũng gọi là đù đì).
Truyện của Miến-điện
(Myanmar):
Một thằng Ngốc nghe
lời mẹ vào rừng đi kiếm thức ăn. Hắn bắt được một con chim mắc bẫy. Ngốc ta bảo
chim: "Nào cho mày bay đến chỗ mẹ tao để cho bà ấy làm thịt mày chốc
nữa về tao ăn". Nói rồi thả cho chim bay đi. Khi hắn về nhà không thấy
chim mới kể chuyện cho mẹ nghe. Mẹ hắn bảo: - "Đồ ngốc, phải dùng dao giết
chết rồi mang về chứ".
Hôm khác Ngốc lại
vào rừng kiếm thức ăn, thấy một đám nấm mọc dưới gốc cây. Ngốc ta dùng dao băm
tiệt rồi vơ về. Mẹ trông thấy bảo: - "Mày là đồ ngốc làm nát hết nấm còn
ăn với uống gì. Lần sau phải nhớ nhổ cả rễ đưa về nhé!".
Hôm khác thấy một tổ
ong. Ngốc kêu lên: - "Ta có mật ăn rồi!". Sực nhớ lời mẹ dặn,
hắn định nhổ cả cây có tổ ong. Nhưng vừa lay mấy cái đã bị ong xông
ra đốt cho sưng vù mặt mũi. Đau quá, Ngốc kêu ầm ĩ rồi bỏ chạy về nhà. -
"Mày là đồ ngốc, - mẹ hắn bảo - con phải lấy lửa đốt để khói hun
cho chúng bay đi mới lấy được".
Lần khác Ngốc gặp một
nhà sư: - "Nhất định ông sẽ bắt được!". Bèn rón rén đi đến sau lưng,
châm lửa đốt cháy áo cà sa. Nhà sư bị nóng lăn lóc mấy vòng trên cỏ. Ngốc cứ chạy
theo châm nữa. Cuối cùng hắn bị nhà sư và những người đi đường đánh cho một trận
nên thân. Khi gặp mẹ, Ngốc kể lại, mẹ Ngốc bảo:
- "Mày là
đồ ngốc. Thấy mặc áo cà sa thì biết đó là nhà sư, phải quỳ xuống mà vái chào chứ".
Lần sau Ngốc lên rừng
gặp một con hổ. Thấy bộ lông vàng, hắn cho là nhà sư, bèn quỳ xuống vái chào, hổ
liền vồ lấy ăn thịt.
Truyện Trung-quốc:
Một chàng ngốc có một
người bố cũng vào loại ngớ ngẩn. Bố có một con lừa, một hôm con hỏi bố: -
"Lừa ấp ra đấy phải không?" - "Phải", bố đáp - "Vậy
cho con con lừa ấy để bố cho ấp con khác". - "Không được, tao
cho một quả trứng lừa về mà ấp". Bèn đưa cho con một quả dưa.
Con đưa về ấp ngày ấp đêm chẳng thấy gì cả, bèn ném dưa vỡ tan. Thấy trong quả
dưa có ruột đỏ hắn kêu lên: - "À, nó đã bắt đầu có máu rồi, nếu ta ấp thêm
vài ngày nữa thì hẳn thành con". Hắn bèn đến xin bố một trứng lừa khác. Ấp
mãi không được, ngốc lại ném đi. Không ngờ ném đúng vào chỗ có con thỏ nấp. Thỏ
từ chỗ nấp vụt chạy ra. Thấy thế, hắn nói: - "À đúng rồi nó đã nở thành
con, đã có tai dài". Bèn đuổi theo. Thỏ chui vào một cái lỗ. Hắn lấy
khăn bọc trên miệng lỗ rồi đứng rình. Được một chốc, thỏ chạy vụt ra mang cả
khăn đi mất.
Từ đây truyện xích gần
với truyện của ta. Hắn đuổi theo thỏ, đến một làng đang có đám ma, dừng lại hỏi
mấy người đưa ma: - "Các người có thấy một con lừa đội miếng vải trắng
trên đầu không?" Họ tưởng hắn hỏi có ý châm chọc, bèn đánh cho một trận. Về
nhà hỏi bố, bố bảo: - "Đáng lẽ con khóc lên ba tiếng, rồi nói, tôi sẽ có
văn điếu mang đến". Hôm sau hắn lại đi tìm, gặp một đám cưới, bèn làm theo
lời bố, bị họ đánh nhừ tử. Lại về hỏi bố, bố bảo: - "Đáng lý con phải nói
xin chúc mừng, xin chúc mừng". Hôm sau lại đi gặp một đám cháy, bèn làm
theo lời bố, lại bị họ đánh cho. Lại về hỏi bố, bố bảo: - "Đó là đám cháy,
phải kêu to lên và tưới nước cho tắt". Hôm sau lại đi, gặp thợ rèn đang
rèn sắt, bèn kêu cháy và giội nước vào cho tắt cũng bị thợ rèn đánh cho. Về hỏi
bố, bố bảo: - "Đáng lý phải nói: "Nào ta đánh nào", rồi cầm búa
đánh với họ". Hôm sau lại đi gặp đám dân làng đánh nhau, hắn làm theo lời
bố, bị họ nện cho một trận. Về hỏi bố, bố bảo: - "Đáng lý con phải can ra
và nói: "Thôi thôi, tôi can hai người". Hôm cuối cùng lại đi và gặp
hai con bò húc nhau, hắn làm theo lời bố bị chúng húc chết.
Xem thêm các truyện khác tại đây:
-----
Comments
Post a Comment